Cukrzyca typu 1 dieta

W cukrzycy typu 1 mimo zależności od podaży insuliny egzogennej, ogromne znaczenie mają prawidłowe nawyki żywieniowe oraz ilość węglowodanów w diecie.

Sposób odżywiania się osób z cukrzycą typu 1 powinien być dobrze zbilansowany, urozmaicony, dostosowany do wieku, płci, pod względem kaloryczności biorąc pod uwagę tempo podstawowego metabolizmu oraz stylu życia (codziennej aktywności) oraz ogólnego stanu zdrowia. Lecz nowoczesne metody podawania insuliny oraz jej rodzaje znacznie ułatwiają utrzymanie wysokiej jakości życia oraz mniejsze restrykcje żywieniowe.

Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) głównym celem leczenia żywieniowego jest utrzymanie prawidłowej wartości stężenia glukozy we krwi w celu prewencji powikłań cukrzycy. Wśród pacjentów z cukrzycą typu 1 nie obserwuje się osób z nadmierną masą ciała, więc nie potrzeba w tej sytuacji stosowania diet redukcyjnych (o obniżonej kaloryczności).

Z przeprowadzanych aktualnie badań naukowych wynika, że najbardziej rekomendowaną dietą do zastosowania wśród diabetyków jest dieta śródziemnomorska jako wzorzec żywienia w cukrzycy. Zawiera ona wszystkie zasady oraz korzystnie prozdrowotne produkty spożywcze dla utrzymania prawidłowego poziomu glikemii w organizmie.

Dla osób ze zdiagnozowaną choroba diabetologiczną przeprowadza się edukację indywidualną zawierającą aspekt roli węglowodanów w diecie cukrzyka oraz optymalnego dawkowania insuliny w zależności od ilości spożytych węglowodanów w posiłku. Niezbędnym elementem jest umiejętność posługiwania się tabelą wymienników węglowodanowych (WW) oraz wymienników białkowo-tłuszczowych (WBT).

Cukrzyca typu 1 – dieta

Na utrzymanie stabilnego poziomu glikemii jest odpowiednio racjonalne spożywanie wybranych produktów będących źródłem węglowodanów, odpowiednio prostych (owoce i warzywa, słodycze i produkty przetworzone, napoje słodzone, zamienniki cukru) oraz złożonych (produkty zbożowe, owoce i warzywa).

Będąc diabetykiem powinieneś także znać pojęcie indeksu oraz ładunku glikemicznego oraz umieć posługiwać się tabelą indeksu glikemicznego oraz wiedzieć jak wyliczyć sobie ich wartość w spożytym posiłku. Kluczowym aspektem odpowiedniego planowania posiłków, tak aby mieścił się w zakresie norm dla niskiego lub na granicy średniego ładunku glikemicznego.

Najmniejszy wpływ na stabilność glikemii ma fruktoza (owoce, warzywa) oraz laktoza (produkty mleczne i nabiał). Istotne są też odpowiednie proporcje pomiędzy wybranymi rodzajami węglowodanów. Na przykład produkty skrobiowe mające większą zawartość amylozy charakteryzują się niższym indeksem glikemicznym (produktami takimi są: ryż paraboliczny, kasza jęczmienna, rośliny strączkowe).

Spożywanie produktów spożywczych będących głównie źródłem błonnika pokarmowego oraz skrobi opornej korzystnie wpływa na utrzymanie stabilnego poziomu glikemii we krwi. Dzieje się to dlatego, że opóźniają on przyswajanie węglowodanów. Dlatego warto postawić na produkty wysokobłonnikowe w diecie cukrzycowej.

Wybierając w sklepie gotowe produkty należy zapoznać się z ich etykietami przed ich zakupem, gdyż wiele z nich ma tzw. dodany cukier lub cukier w innych postaciach, których należy unikać w swojej diecie, a przy najmniej spożywać je ostrożnie przy odpowiedniej dawce insuliny.

Przekąski niskowęglowodanowe:

• owoce (jabłko 100g, gruszka 80g, maliny, truskawki 200g, nektarynka 85g)
• sałatki ze świeżych warzyw (pomidory, ogórki, sałata, rzodkiewki, itp)
• serek wiejski
• jogurt naturalny, maślanka, kefir do 200g
• jajko, wędliny, mięsa, ryby

Podawanie insuliny

Niedostosowania odpowiedniej dawki podawanej insuliny przed posiłkiem może skutkować hipo- lub hiperglikemią (tzw. efekt glikemiczny). Oba te stany stanowią zagrożenie dla zdrowia pacjenta. Dlatego, aby tego uniknąć należy dobrze zaplanować posiłek oraz prawidłowo przeliczyć wszystkie niezbędne wartości do ustalenia prawidłowej dawki insuliny.

Insulinę podaje się przed przed głównymi posiłkami: śniadanie, obiad i kolacja. Jeśli zaś mamy ochotę zjeść więcej posiłków, tzw. posiłek uzupełniający, np. 2 śniadanie lub podwieczorek, zaleca się, aby nie przekraczały one 10g węglowodanów. W takiej sytuacji nie podaje się insuliny na korektę glikemii, gdyż działa jeszcze insulina podana do głównego posiłku.

Dawka oraz czas przyjęcia insuliny przed posiłkowej zależy nie tylko od zawartości węglowodanów w planowanym posiłku, ale także od aktualnego poziomu glikemii. Ogólnym zaleceniem, które usłyszymy od diabetologa, jest podanie dawki insuliny do ok. 10 min przed posiłkiem, jeśli wartość aktualnej glikemii jest w zakresie normy (poniżej 140 mg/dl). Jeśli glikemia jest wyższa (powyżej 160 mg/dl) należy odczekać od podania insuliny ok. 30 min lub dłużej do posiłku. Natomiast w przypadku wystąpienia hipoglikemii (za niskiego stężenia glukozy we krwi) przed posiłkiem należy natychmiast spożyć glukozę lub produkt będący źródłem szybko przyswajających cukrów do wartości 2 WW, a przyjąć dawkę insuliny w trakcie posiłku lub po (gastropareza).

Cukrzyca typu 1 – osobista pompa insulinowa

Aktualnie stosowane są 3 rodzaje bolusów insulinowych (prosty, przedłużony i złożony) w zależności od składu posiłku oraz aktualnego poziomu glikemii, która jest mierzona przy pomocy pompy insulinowej (odpowiada ona także za podawanie wybranych dawek insuliny).

W sytuacji posiłku węglowodanowego podaje się bolus prosty, czyli jednokrotne podanie dawki insuliny przed takim posiłkiem. W przypadku posiłku białkowo-tłuszczowego (one także podnoszą poziom glukozy we krwi, ale uwalniają się w dłuższej perspektywie) zastosowanie ma tutaj bolus przedłużony, czyli insulina podawana przez dłuższy czas, także po posiłku. Taka dawka insuliny jest obliczana na podstawie WBT, wynosząca 30-50% wartości WW. Natomiast posiłki zawierające wszystkie makroskładniki, czyli węglowodany, białko i tłuszcze potrzebują bolusa złożonego, czyli odpowiedniej dawki bolusa prostego i bolusa przedłużonego.

Cukrzyca typu 1 – słowniczek:

1 wymiennik węglowodanowy (WW) – to taka ilość produktu spożywczego, która zawiera 10g węglowodanów przyswajalnych.

Chcąc zatem obliczyć ilość WW w produkcie należy skorzystać z tabel WW. Zważyć produkt, wartość masy produktu podzielić przez wartość przypisaną do wybranego produktu. Drugą metodą jest obliczenie za pomocą wartości podanej na etykiecie produktu/posiłku gotowego, biorąc pod uwagę wartość węglowodanów ogólnie, odejmując od niej wartość zawartości błonnika. Podaną wartość należy podzielić przez 10. Ta wartość należna jest 100 gramom produktu, więc teraz należy obliczyć dla swojej masy produktu.

1 wymiennik białkowo-tłuszczowy (WBT) – to taka ilość produktu, która zawiera 100 kcal pochodzących z białka i tłuszczu w danym posiłku.

Obliczenie jest podobne jak w przypadku WW. Lecz należy przeliczyć ilość białka i tłuszczu na gramy, zgodnie z zasadą, że białko to 4 kcal, a tłuszcze to 9 kcal. Uzyskaną wartość należy podzielić przez 100.