Cukrzyca w ciąży edukacja
Cukrzyca w ciąży jest definiowana jako nietolerancja glukozy, która pojawiła się po raz pierwszy w czasie ciąży. Jest to nieprawidłowośc wykrywana testem O’Sullivana (test obciążenia 50g glukozy doustnie; wynik pozytywny, gdy stężenie glukozy jest >1,3 g/l w pierwszej godzinie). Test ten przeprowadza się między 24 a 28 tygodniem ciąży.
Cukrzyca ciężarnych niesie za sobą zwiększone ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego (preklampsji) i konieczności przeprowadzenia cesarskiego cięcia, które ratuje życie noworodkowi. Do głównych czynników ryzyka zalicza się: nadwaga, wiek, pochodzenie etniczne, uwarunkowania genetyczne pierwszego stopnia w przypadku cukrzycy typu 2, przypadek cukrzycy ciężarnych w poprzedniej ciąży, makrosomię czy zespół policystycznych jajników (PCOS).
Informacja o cukrzycy wzbudza często panikę i strach, co nie jest potrzebne. Należy się uspokoić i racjonalnie podejść do tematu. Cukrzyca w ciąży to coraz częściej występujące okresowe zaburzenie glikemii pojawiające się w 2 trymestrze ciąży, najczęściej po porodzie zanika. Jeśli tak się nie stanie, to dopiero wtedy należy zacząć się martwić.
podwyższone ryzyko | umiarkowane ryzyko | niewielkie ryzyko |
– dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 1 – wiek >25 lat – nadwaga (BMI >25 kg/m2) – przebyta cukrzyca ciężarnych powikłania ciążowe (martwy płód, makrosomia, wady rozwojowe) – pozytywny wynik testu O’Sullivana | – pozytywny wynik test O’Sullivana i DDTG (100 g glukozy) – poziom glukozy w w.w. testach wyniesie 1,3-1,4 g/l | – nieprawidłowe wyników rutynowych badań |
Cukrzyca ciążowa może być groźna dla przyszłej mamy i dla dziecka. Zatem kobiety w ciąży powinny regularnie kontrolować poziom stężenia glukozy we krwi. Jeśli zacznie on wzrastać niekontrolowanie, należy jak najszybciej udać się do odpowiedniego specjalisty. Wystąpienie cukrzycy ciążowej wymaga często badania stanu płodu, a przy porodzie powinien towarzyszyć neonatolog.
Zdiagnozowanie podwyższonej glikemii we wcześniejszych tygodniach ciąży (1 trymestr) może wskazywać na nierozpoznaną cukrzycę typu 2 lub cukrzycę typu 1, która rozwija się podczas ciąży. Cukrzyca ciężarnych najczęściej ustępuje po porodzie i dotyka tylko 2-4% kobiet w ciąży.
Nierozpoznana i nieleczona cukrzyca ciążowa może powodować poród przedwczesny, niedojrzałość metaboliczną wielu narządów płodu (gł. układu oddechowego), przerost mięśnia sercowego u płodu oraz związane z tym upośledzenie jego czynności po porodzie.
Zaburzenia oddychania powstałe jako powikłanie cukrzycy ciążowej, spowodowanych niedojrzałością płuc, wymagają często podłączenia do respiratora. Cukrzyca ciążowa matki może również być przyczyną ostrzejszego przebiegu żółtaczki noworodkowej.
Jednym z powikłań cukrzycy ciążowej jest tzw. makrosomia, czyli ryzyko urodzenia dziecka o masie ciała za dużej w stosunku do wieku ciążowego (>4,2 kg masy urodzeniowej). To z kolei wiąże się z ryzykiem przedłużonego i utrudnionego porodu oraz urazów okołoporodowych zarówno u matki, jak i dziecka.
Pierwsze badanie poziomu stężenia glukozy we krwi wykonuje się tak ok. 10 tygodnia ciąży i polega na pobraniu krwi na czczo. Pomiędzy 24 a 26 tygodniem ciąży przeprowadza się drugi test, tzw. doustny test obciążenia glukozą.
Na początku pobierana jest krew na czczo, następnie ciężarna musi wypić szklankę wody, zawierającą 50 g glukozy (można dolać soku z cytryny, aby roztwór nie był zbyt słodki). Pobiera się ponownie krew po godzinie i po dwóch godzinach.
Za prawidłowy wynik przyjmuje się poziom stężenia glukozy we krwi nie przekraczający 140 mg/dl. Jeśli wynik wynosi pomiędzy 140, a 180 mg/dl, ciężarna jest kierowana na tzw. test diagnostyczny w kierunku cukrzycy. Zasady są podobne do poprzedniego testu doustnego, ale roztwór jest tym razem słodszy (75 g glukozy).
W tym przypadku, jeśli wynik glikemii wyniesie >95 mg/dl, to ciężarna jest kierowana do poradni diabetologicznej lub do ośrodka położniczego zajmującego się leczeniem cukrzycy u kobiet w ciąży.
Cukrzyca w ciąży – zalecenia dietetyczne
Należy nauczyć się kontrolować w diecie udział produktów z dodatkiem cukru (słodzonych napojów, wyroby cukiernicze oraz inne słodycze – w tym wysoko przetworzone produkty z dodatkiem cukru).
W sytuacji wystąpienia apetytu na słodkie zaleca się sięgnąć po produkty zawierające skrobię (warzywa, pieczywo, rośliny strączkowe i ziemniaki). Należy jak najlepiej dbać o odpowiednie zbilansowanie diety, zapobiegnie to nadmiernemu przyrostowi masy ciała oraz ryzykownych niedoborów składników pokarmowych.
Ciężarna, u której wystąpiła cukrzyca powinna postępować zgodnie z zasadami w cukrzycy, ze wskazaniem na produkty bogate w niezbędne składniki pokarmowe podczas ciąży.