Dieta w cukrzycy dieta
Dieta w cukrzycy – leczenie dietetyczne diabetyków.
Cukrzyca jest to jedna z najczęściej występujących chorób przewlekłych, dotykająca coraz większą część społeczeństwa. Charakteryzuje się przewlekłą hiperglikemią powstałą w wyniku zaburzeń wydzielania i/lub działania insuliny.
Aby pacjent utrzymywał dobry stan zdrowia niezbędne jest stosowanie zaleceń lekarzy oraz zasad diety w cukrzycy. Gdyż jej nie przestrzeganie grozi poważnym skutkom.
Jest ona grupą chorób i zaburzeń metabolicznych o różnej etiologii, charakteryzującą się stałą hiperglikemią na czczo, między posiłkami i po posiłkach, której przyczyną jest upośledzone wydzielanie insuliny z β wysp trzustki lub zaburzona reakcja na insulinę komórek, tkanek i narządów (insulinooporność).
Cukrzyca w zależności od pochodzenia może być chorobą genetyczną, autoimmunologiczną, endokrynopatią współistniejącą, powikłaniem polekowym, cukrzycą ciężarnych oraz oczywiście skutkiem zaburzenia wydzielniczego trzustki.
Może również występować przy otyłości trzewnej, być skutkiem uboczne stosowania niektórych leków (np. glikokortykosteroidów, beta mimetyków, hormonów tarczycy, alfa interferonu i innych) oraz zakażenia wirusem różyczki czy cytomegalii.
Znane są 2 typy cukrzycy: cukrzyca typu 1, w której pacjent spożywa najczęściej roztwory insuliny oraz cukrzyca typu 2 (insulinooporna) oraz insulinooporność.
Insulinooporność jest to stan zmniejszonej odpowiedzi biologicznej tkanek na insulinę. Jest ona składową zespołu metabolicznego. Zaburzenie to może mieć charakter pierwotny, wynikający z uwarunkowań genetycznych lub wtórny, spowodowany otyłością lub innymi zaburzeniami hormonalnymi.
Może przyjmować ona postać obwodową (mięśniową lub tłuszczową) lub wątrobową. Insulinooporność skutkuje nadmiernym wydzielaniem insuliny w organizmie oraz ciągłymi procesami glikogenolizy i glukoneogenezy.
Do najczęstszych objawów cukrzycy należy: gorsze gojenie się ran, infekcje, zwiększenie apetytu, niewytłumaczalne zmęczenie i słabość, częste oddawanie moczu oraz zwiększone pragnienie.
Diagnostyka cukrzycy
Aby zdiagnozować wystąpienie cukrzycy wykonuje się badanie glukozy na czczo, glikemii przygodnej (poziomu stężenia glukozy o dowolnej porze dnia) oraz doustny test tolerancji glukozy (DTTG).
Glikemia przygodna w cukrzycy wynosi >200 mg/dl. Glikemia na czczo o wartości 100-125 mg/dl oznacza stan przed cukrzycowy, a wartości >126 cukrzycę. Wartości prawidłowe dla glikemii na czczo wynoszą 70-99 mg/dl.
W celu wykonania DTTG należy pobrać krew żylną do oznaczenia stężenia glukozy osoby na czczo. Następnie podaje się pacjentowi do wypicia 75 g glukozy rozpuszczonej w 300 ml wody. Po 120 minutach ponownie należy pobrać krew i oznaczyć glikemię.
Poziom glikemii w 120 minucie o wartościach 140-199 mg/dl oznaczają stan przed cukrzycowy, a wartości >200 mg/dl już cukrzycę.
Dieta w cukrzycy – najważniejsze pojęcia
Insulina jest to hormon produkowany przez komórki beta wysp trzustkowych. Jej zadaniem jest obniżanie poziomu glukozy we krwi po spożytym posiłku.
Indeks glikemiczny (IG) – wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu takiej ilości produktu, który zawiera 50 g węglowodanów w stosunku do wzrostu tego stężenia, który występuje po spożyciu 50 g czystej glukozy
Ładunek glikemiczny (ŁG) – określa on odpowiedź glikemiczną po spożyciu określonej porcji produktu spożywczego zawierającego w swoim składzie węglowodany.
Ładunek glikemiczny = IG * zawartość węglowodanów przyswajalnych w określonej porcji posiłku / 100
Wymienniki węglowodanowe (WW) – to taka ilość produktu spożywczego, która zawiera 10g węglowodanów przyswajalnych.
Z etykiety odczytujemy ilość gramów węglowodanów ogółem (odejmując przy tym zawartość cukrów i błonnika pokarmowego) i otrzymaną wartość dzielimy przez 10. Otrzymana wartość oznacza ilość WW na 100g produktu. Należy teraz obliczyć ilość WW dla spożytej ilości produktu.
Wymiennik białkowo-tłuszczowy (WBT) – to taka ilość produktu, która zawiera 100 kcal, pochodząca z białka i tłuszczu w danym posiłku.
Najpierw obliczamy wartość energetyczną białek i tłuszczy na podstawie podanych gramów, mnożąc odpowiednio białka razy 4, a tłuszcze razy 9. Uzyskane wartości należy zsumować i podzielić przez 100.
Każda z tych informacji powinna być podana na etykiecie produktu lub możliwa do wyliczenia samodzielnie. Można również korzystać z dostępnych tabel i aplikacji mobilnych, np. ELKa – Elektroniczna Kucharka, Mój dietetyk, Dietetyk 2014, kalkulator wymienników Medtronic, VitaScale oraz Dietphone.
Dieta w cukrzycy – zasady diety
Dieta jest wsparciem leczenie farmakologicznego. W cukrzycy typu 1 insulinę ludzką zastępuje się substytutami insuliny podawanymi w wieloraki sposób (pompy insulinowe, peny). Wykorzystuje się 2 rodzaje insulin, szybko działająca (do posiłkowa – analog insuliny lub insulinę ludzką) i długodziałająca (insulina bazowa).
Dieta w cukrzycy jest dietą ograniczającą łatwo przyswajalne węglowodany, czyli rezygnację z produktów o wysokim indeksie glikemicznym (IG)
W diecie cukrzyka bardzo istotnym elementem jest indeks glikemiczny. Osoby z cukrzycą muszą dbać o to, aby spożywać produkty o niskim IG oraz niewielkiej ilości produktów o średnim IG, aby nie dochodziło do gwałtownych skoków stężenia glukozy we krwi. Produkty o niskim IG to takie, które mają wartość <55, a średnim 55-70.
Na zmianę IG produktu wpływa różne czynniki środowiskowe: dojrzałość produktu, czas przechowywania, stopień przetworzenia, obecność niektórych substancji i związków oraz sposób obróbki cieplnej.
Wartość ładunku glikemicznego posiłku dla diabetyków nie powinien przekraczać 19. Optymalną wartością dla ŁG jest 10.
Dieta sama w sobie powinna być dobrze zbilansowana oraz dopasowana do preferencji pacjenta. Zasady diety są takie same jak w przypadku osoby zdrowej, z szczególną uwagą na spożywane węglowodany.
Osoby z cukrzycą powinny być pod stałą opieką diabetologa oraz zaleca się konsultację dietetyczną w celach edukacyjnych. Na bieżąco kilka razy dziennie takie osoby powinny wykonywać analizę stężenia glukozy we krwi glukozy i odnotowywanie wyników.
Bardzo dużym udogodnieniem dla diabetyków stało się wyprodukowanie małych przenośnych urządzeń pomiarowych. Dzięki temu cukrzycy mogą wykonywać analizy w domowych warunkach lub nawet w podróży.
Bardzo pomocne dla diabetyków są także pompy insulinowe, stosowane przy cukrzycy typu 1. Wykonują one pomiar insuliny regularnie o określonych porach i gdy wystąpi potrzeba wyrzutu insuliny, wykonuje go.