Endometrioza edukacja

Endometrioza to choroba, która dotyka głównie kobiety w wieku rozrodczym. Charakteryzuje się obecnością tkanki podobnej do błony śluzowej macicy (endometrium) poza jamą macicy. Ta tkanka może znajdować się w różnych miejscach wewnętrznych ciała, najczęściej w obrębie miednicy małej. Endometrioza może wywoływać silne bóle oraz prowadzić do innych powikłań zdrowotnych. Oto bardziej szczegółowe informacje na ten temat:

Przyczyny Endometriozy:

• Przyczyna endometriozy nie jest dokładnie znana, ale istnieje kilka teorii. Jedną z nich jest tzw. teoria wstecznego przepływu menstruacyjnego, która sugeruje, że krew z macicy cofa się do jajowodów i jamy otrzewnej, gdzie komórki endometrium osadzają się i rosną.
• Dziedziczność może również odgrywać rolę, ponieważ kobiety, których matki lub siostry cierpiały na endometriozę, są bardziej narażone na jej wystąpienie.

Objawy Endometriozy:

• Najczęstszym objawem endometriozy jest ból, szczególnie w okolicach miednicy, ból menstruacyjny (dysmenorrhea), ból podczas stosunku (dyspareunia) i ból podczas oddawania moczu lub wypróżniania.
• Endometrioza może prowadzić do nieregularnych krwawień, obfitych miesiączek, a nawet niepłodności.

Diagnoza Endometriozy:

• Diagnoza endometriozy jest zazwyczaj oparta na historii klinicznej pacjentki, badaniach fizycznych oraz obrazowych, takich jak ultrasonografia i rezonans magnetyczny.
• Jednak jedyną pewną metodą diagnozy jest laparoskopia, procedura chirurgiczna, podczas której można zobaczyć i potwierdzić obecność zmian endometrialnych.

Leczenie Endometriozy:

• Leczenie endometriozy zależy od nasilenia objawów, wieku pacjentki i jej planów reprodukcyjnych.
• Leki przeciwbólowe, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), mogą pomóc w kontrolowaniu bólu.
• Hormonalna terapia, w tym doustne środki antykoncepcyjne, leki progestagenowe, lub terapia GnRH (gonadotropin-releasing hormone) mogą zmniejszyć rozwijanie się endometriozy.
• W przypadku ciężkich przypadków i niepłodności, może być konieczna chirurgiczna interwencja laparoskopowa w celu usunięcia zmian endometrialnych.

Wsparcie leczenia Endometriozy:

• Oprócz leczenia farmakologicznego i chirurgicznego, dieta i styl życia mogą wpłynąć na objawy endometriozy. Niektóre kobiety zgłaszają poprawę po zmianie diety, eliminując np. produkty mleczne, czerwone mięso czy kofeinę.
• Regularna aktywność fizyczna i metody relaksacyjne mogą pomóc w kontrolowaniu bólu i stresu.

Endometrioza jest przewlekłą chorobą, a jej zarządzanie może wymagać długotrwałej opieki. Ważne jest, aby kobieta, u której podejrzewa się endometriozę, konsultowała się z lekarzem, który może przeprowadzić odpowiednie badania i opracować plan leczenia dostosowany do jej potrzeb. W niektórych przypadkach endometrioza może prowadzić do poważnych powikłań, dlatego wczesna diagnoza i leczenie są kluczowe.

Endometrioza dotyczy już około 15-20% wszystkich kobiet w wieku rozrodczym. Często za jej przyczynę podaje się tzw. wsteczne miesiączkowanie, czyli przedostawanie się krwi miesiączkowej przez jajowody do jamy otrzewnowej i wszczepianie się złuszczonych komórek endometrium (błona śluzowa wyścielająca ściany macicy) lub patologiczne przekształcenie się niezróżnicowanych komórek w komórki endometrium. Jest to przewlekły stan zapalny organizmu, który ma wpływ zarówno na zdrowie fizyczne i psychiczne, sferę seksualną.

Choroba ta jest także określana jako gruczolistość zewnętrzna, która objawia się obecność komórek endometrium poza wnętrzem macicy. Sprawia to przykre dolegliwośći bólowe w okolicy narządu rozrodczego oraz narządów sąsiadujących, takich jak: pęcherzu moczowym, otrzewnej czy jelicie grubym. Za najintensywniejszy objaw bólu odpowiada najczęściej tworzenie się zrostów na skutek stanu zapalnego czy naciekiem włókien nerwowych.

Innym istotnym objawem są trudności z zajściem w ciążę. Współwystępowanie choroby Hashimoto lub innych chorób o podłożu autoimmunologicznym zmniejsza jej szansę. Warto też dodać, że lokalizacja schorzenia wpływa na współwystępowanie innych symptomów, takich jak: krwawienie poza miesiączką lub nadmierne i przedłużające się krwawienie miesiączkowe, torbiele jajników, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności, zaparcia, biegunki, krwawienie, ..), przewlekłe zmęczenie oraz krwiomocz.

Rozpoznanie choroby

Jest to wieloetapowy proces. Rozpoczyna się od prawidłowo przeprowadzonego dokładnego i szczegółowo wywiadu zdrowotnego oraz wykonanie badania ginekologicznego. Dodatkowo warto wykonać badanie obrazowe (USG, TK lub MRI) narządu rozrodczego i jego okolic. Duże znaczenie ma także badanie laparoskopowe wraz z wycinkiem histopatologicznym, które ostatecznie potwierdza rozpoznanie.

Istotne dla efektywności leczenia ma wczesne wykrycie endometriozy, gdyż zwiększa szanse na jej całkowite wyleczenie. Jednak często jeśli już zostanie zdiagnozowana endometrioza jest to schorzenie przewlekłe, które można na razie leczyć tylko objawowo.

Leczenie farmakologiczne

Najczęstszą postacią leczenia jest terapia hormonalna, której celem jest zachamowanie rozwoju choroby i złagodzenie jej objawów. Wyciszenie aktywności hormonalnej jajników sprzyja zmniejszeniu się ognisk zapalnych endometrium. Stosuje się także leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwskurczowe.

Drugim sposobem, ostatecznym, gdy farmakoterapia nie przynosi efektów, jest leczenie operacyjne. Ma ono na celu pozbycie się torbieli/ognisk lub całego miejsca objętego procesem patologicznym (to znaczy całego jajnika bądź macicy wraz z przydatkami).

Endometrioza – wsparcie żywieniowe

Dieta może odgrywać pewną rolę w zarządzaniu objawami endometriozy, choć nie jest to lekarstwo na tę chorobę. Dostosowanie diety może pomóc niektórym kobietom w łagodzeniu bólu i dyskomfortu związanego z endometriozą. Oto kilka zaleceń dotyczących diety dla osób z endometriozą:

1. Dieta przeciwzapalna:
   • Dieta bogata w przeciwzapalne składniki może pomóc w redukcji stanu zapalnego związanego z endometriozą. Zaleca się spożywanie owoców, warzyw, ryb, orzechów, nasion chia oraz oleju lnianego, które zawierają kwasy tłuszczowe omega-3 i przeciwzapalne przeciwutleniacze.
2. Błonnik i zdrowe węglowodany:
   • Spożywanie produktów pełnoziarnistych, warzyw i owoców zwiększa spożycie błonnika, co może pomóc w regulacji poziomu hormonów płciowych.
   • Unikanie przetworzonych węglowodanów, jak biały chleb czy słodycze, może pomóc w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru we krwi.
3. Unikanie produktów mlecznych:
   • Niektóre kobiety zgłaszają poprawę objawów endometriozy po wyeliminowaniu produktów mlecznych z diety. Produkty mleczne mogą zawierać hormony, które wpływają na rozwój endometriozy u niektórych osób.
4. Dieta niskotłuszczowa:
   • Dieta niskotłuszczowa może pomóc w zmniejszeniu stężenia estrogenów, co może łagodzić objawy endometriozy. Ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych i wybieranie źródeł tłuszczu roślinnego może być korzystne.
5. Unikanie kofeiny i alkoholu:
   • Kofeina i alkohol mogą nasilać bóle brzucha i objawy endometriozy u niektórych osób. Warto ograniczyć ich spożycie.
6. Suplementacja:
   • Niektóre kobiety z endometriozą decydują się na suplementację, zwłaszcza kwasem foliowym i witaminami z grupy B, które mogą wspierać zdrową równowagę hormonalną.
7. Regularne posiłki i kontrola wagi:
   • Ważne jest, aby spożywać regularne posiłki, unikać głodzenia się i utrzymywać zdrową wagę. Nadmierna utrata masy ciała może prowadzić do zaburzeń hormonalnych.

Warto pamiętać, że dieta ma indywidualny wpływ na każdą osobę, więc to, co działa dla jednej osoby, niekoniecznie będzie skuteczne u innej. Zawsze zaleca się konsultację z lekarzem lub dietetykiem przed wprowadzeniem znaczących zmian w diecie. Specjalista może pomóc dostosować dietę do indywidualnych potrzeb pacjentki i monitorować efekty jej wpływu na objawy endometriozy. Ponadto dieta powinna być uzupełnieniem, a nie zastępstwem tradycyjnego leczenia endometriozy, które powinno być nadzorowane przez lekarza.

W celu wsparcia farmakoterapii endometriozy stosuje się również fizjoterapię i odpowiednią dietę. Właściwie dobrana dieta pomaga zredukować dolegliwości z przewodu pokarmowego i proces zapalny, poprawiać funkcjonowanie gospodarki hormonalnej oraz stabilizacja poziomu glukozy we krwi i utrzymanie prawidłowej masy ciała. Dlatego zaleca się zastosowanie diety o niskim indeksie glikemicznym i dietę LOW FODMAP.

Głównymi zaleceniami dietetycznymi w przypadku endometriozy są:

• spożywanie produktów będących dobrym źródłem antyoksydantów (owoce, warzywa, czerwone wino, zielona herbata, …)
• spożywanie produktów powodujących zmniejszanie stężenia estrogenów w organizmie (brokuły, kalafior, kalarepa, brukselka, gorczyca, rośliny strączkowe: fasola, soczewica, groch oraz produkty zawierające błonnik pomagają wydalać nadmiar estrogenów z organizmu
• warto także spożywać produkty fermentowane typu: jogurt, kefir, tempeh, kombucha, miso, które stanowią pożywkę dla pożytecznych bakterii naszego przewodu pokarmowego (zaburzenia mikroflory jelitowej utrudniają eliminację estrogenu z organizmu)
• produkty zawierające kwasy omega-3, które regulują stężenie cytokin odpowiedzialnych za funkcje odpornościowe organizmu. Ich najlepszym źródłem są ryby oraz tłuszcze roślinne oraz orzechy
• należy unikać produktów, które przyczyniają się do tworzenia i pogłębiania procesu zapalnego (takie które zawierają przede wszystkim tłuszcze trans i dużą ilość tłuszczów nasyconych oraz duże ilości cukru
• korzystne będzie także ograniczenie spożycia produktów nabiałowych, takich jak: tłuste produkty mleczne oraz sery dojrzewające, a także czerwone mięso – wołowe
• ograniczeniu powinny zostać poddane napoje alkoholowe i o wysokiej zawartości kofeiny (w tym kawa)
• najlepiej unikać produktów przetworzonych, które zawierają dużą ilość sztucznych substancji, takich jak: barwniki, konserwanty, …

Warto także wykonać badania pod kątem reakcji alergicznej, a w szczególności na gluten (obecność przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej) oraz laktozy (test wodorowy).

Istotnym elementem w walce z dolegliwościami podczas endometriozy jest umiarkowana i systematyczna aktywnowść fizyczna, która ułatwi eliminowanie toksyn z organizmu, usprawni pracę narządów, zredukuje napięcie i stres. Początkowo mogą być to codzienne długie spacey lub inne preferowane przez pacjenta formy ruchu, takie jak: joga, ćwiczenia relaksacyjne i odpowiednio dobrane treningi funkcjonalne.

Endometrioza – czy warto poprosić o pomoc dietetyka?

Tak, warto poprosić o pomoc dietetyka w przypadku endometriozy, zwłaszcza jeśli cierpisz na silne bóle brzucha, nieprawidłowe krwawienia menstruacyjne lub inne objawy związane z tą chorobą. Dietetyk może odegrać istotną rolę w zarządzaniu objawami endometriozy poprzez dostosowanie diety do Twoich indywidualnych potrzeb i pomaganie w kontroli stanu zapalnego oraz równowagi hormonalnej. Oto, dlaczego warto rozważyć konsultację z dietetykiem w przypadku endometriozy:

1. Spersonalizowany plan żywieniowy: Dietetyk może opracować spersonalizowany plan żywieniowy, uwzględniający Twoje preferencje i potrzeby. Będzie to dieta dostosowana do Twojej sytuacji i objawów endometriozy.
2. Lagodzenie objawów: Dietetyk może pomóc w identyfikacji potencjalnie problematycznych składników odżywczych w Twojej diecie i zaproponować zmiany, które mogą pomóc w łagodzeniu bólu, dyskomfortu i innych objawów endometriozy.
3. Zarządzanie stanem zapalnym: Poprzez wybór odpowiednich składników odżywczych, dietetyk może pomóc w kontrolowaniu stanu zapalnego związanego z endometriozą, co może przyczynić się do złagodzenia objawów.
4. Równowaga hormonalna: Niektóre składniki odżywcze mogą wpływać na równowagę hormonalną. Dietetyk może pomóc w wyborze produktów spożywczych i diety, która może wspierać zdrową równowagę hormonalną.
5. Zarządzanie wagą: Utrzymanie zdrowej wagi może mieć wpływ na objawy endometriozy. Dietetyk może pomóc w dostosowaniu diety w celu osiągnięcia i utrzymania właściwej masy ciała.
6. Edukacja i wsparcie: Dietetyk może dostarczyć Ci wiedzy na temat zdrowego żywienia i jego wpływu na endometriozę. Ponadto może oferować wsparcie psychologiczne, pomagając Ci radzić sobie z wpływem choroby na jakość życia.
7. Monitorowanie postępów: Praca z dietetykiem pozwala na monitorowanie postępów i dostosowywanie diety w miarę potrzeb, aby uzyskać najlepsze wyniki w zarządzaniu objawami endometriozy.

Warto zauważyć, że dieta nie jest substytutem tradycyjnego leczenia endometriozy, takiego jak farmakoterapia lub zabiegi chirurgiczne, ale może stanowić cenne wsparcie w leczeniu. Zawsze należy konsultować się z lekarzem i dietetykiem w celu ustalenia najlepszego podejścia do zarządzania endometriozą i dostosowania diety do swoich potrzeb.