Insulinooporność edukacja

Insulinooporność (IR – insulin resistance) – stan obniżonej wrażliwości na działanie insuliny, hormonu odpowiadającego za m. in. regulowanie stężeń glukozy we krwi. Przewlekły stan nadprodukcji tego hormonu skutkuje wystąpieniem hiperinsulinemii.

Stan ten ratuje przed cukrzycą typu 2, ale niestety z drugiej strony zwiększa podatność do tycia, ryzyko wystąpienia stłuszczenia wątroby, zaburzenia gospodarki cholesterolowej, regulacji ciśnienia krwi, pracę jajników i tempa podziałów komórkowych (ryzyko nowotworu). Może przyczynić się również do rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych.

Do najczęściej podawanych przyczyn insulinooporności należą:

• otyłość brzuszna
• dieta o wysokim indeksie glikemicznym (IG)
• przewlekłe stany zapalne
• działanie niektórych hormonów antagonistycznych do insuliny
• wiek
• uwarunkowania genetyczne (rodzinne wystepowanie cukrzycy typu 2 i otyłości)

Wyróżnia się kilka rodzajów insulinooporności : przedreceptorowa, receptorowa i postreceptorowa (najczęstsze przypadki – nieprawidłowości przekazywania sygnału wewnątrz komórek wyposażonych na błonie w receptor insulinowy).

Insulinooporności nie traktuje się samej jako jednostki chorobowej, lecz jako zaburzenie prowadzące do innych chorób. Schorzenie może się rozwijać stopniowo, nie dając charakterystycznych objawów, dzięki którym można by zdiagnozować ją już we wcześniejszym etapie.

Do obajwów insulinooporności należy:

• nadmierna senność po posiłku (szczególnie bogatym w węglowodany)
• przyrost masy ciała (mimo normalnej diety)
• obniżenie nastroju
• przymglenie umysłowe
• problemy z pamięcią i koncentracją
• rozdrażnienie
• bóle głowy i tzw. ciężka głowa
• bóle stawów
• zmiany na skórze o typie rogowacenia ciemnego
• ciągłe zmęczenie
• uczucie zimna
• napady głodu po 2-3h po posiłku (tzw. wilczy apetyt)
• ochota na słodycze
• trudności ze zrzuceniem zbędnych kilogramów

Insulinooporności może również towarzyszyć zanik miesiączek, problem z zajściem w ciążę oraz zespół policystycznych jajników (PCOS).

Następstwem nieleczonej insulinooporności może być bezpośrednio powstanie tzw. zespołu metabolicznego (zaburzenia gospodarki węglowodanowej, lipidowej, nadciśnienie tętnicze i otyłość brzuszna) oraz zaburzeń hemolizy glukozy.

Insulinooporność – diagnostyka

klamra metaboliczna – polega na pomiarze ilości glukozy potrzebnej do utrzymania stałej glikemii (tzn. stałego stężenia glukozy we krwi) przy podawaniu pacjentowi przez 120 minut insuliny dożylnie. W trakcie badania insulinę podaje się ze stałą szybkością, tak aby utrzymać jej stężenie we krwi wynoszące ok. 100 µj./ml, tj. powyżej podstawowego stężenia na czczo.

Po osiągnięciu stanu równowagi, w warunkach tak uzyskanej doświadczalnie hiperinsulinemii, wytwarzanie insuliny przez komórki β trzustki jest zablokowane, zużycie glukozy w tkance mięśniowej i tłuszczowej zwiększone, a jej wątrobowe wytwarzanie – zahamowane. Jednocześnie pacjent otrzymuje dożylny wlew roztworu glukozy ze zmienną szybkością, przy wykonywanych co 5 minut oznaczeniach glikemii, tak aby utrzymać prawidłowe stężenie glukozy we krwi.

W stanie równowagi, przy zahamowaniu wątrobowego wytwarzania glukozy i braku wahań glikemii, szybkość wlewu glukozy jest równa szybkości jej wychwytu przez tkanki, co odzwierciedla wrażliwość tkanek na insulinę. Im mniejsze jest zużycie glukozy w tkankach, tym większa insulinooporność tkanek. Szybkość wlewu glukozy i jej tkankowego zużycia wyrażona jest w mg/min na kg masy ciała lub m² powierzchni ciała  i – jak już wspomniano – jest wskaźnikiem wrażliwości tkanek na insulinę. Przyjmuje się, iż insulinooporność należy rozpoznać przy wartości poniżej 4,7–4,9 mg/min/kg. 

Test tolerancji insuliny – jednorazowo podaje się dożylnie lub doustnie insulinę w dawce 0,1 j./kg mc., a następnie dokonuje się pomiarów stężeń glukozy w surowicy krwi. U osób z insulinoopornością spadek stężenia glukozy we krwi jest nieznaczny, w przeciwieństwie do osób insulinowrażliwych, u których stężenie glukozy spada do wartości 50% glikemii wyjściowej.

Poziom glukozy i insuliny na czczo – wartość glukozy na czczo dla insulinooporności wynisi >125 mg/dl

Insulina

Test obciążenia glukozą (krzywa cukrzycowa) – OGTT -wykonuje się pomiar glukozy na czczo, podaje się roztwór glukozy (np. 75g) rozcieńczony z wodą i wykonuje się badanie po upłynięciu 1h i po 2h. Wartości >200 mg/dl oznaczają insulinooporność.

Test supresji endogennej insuliny – polega na blokowaniu wydzielania insuliny endogennej przez podawanie adrenaliny i propranololu. U osób insulinowrażliwych uzyskane w czasie testu stężenie glukozy mieści się w granicach normy, natomiast u osób z insulinoopornością stwierdza się wyższą glikemię. 

Stężenie insuliny i C-peptydu – zwiększone stężenie insuliny lub peptydu C na czczo jest pośrednim wskaźnikiem insulinooporności, ale tylko wtedy, gdy zachowana jest czynność wydzielnicza komórek β. U osób z insulinoopornością i kompensacyjnie zwiększonym wydzielaniem insuliny jest to zjawisko przejściowe. W miarę wyczerpywania rezerw wydzielniczych komórek β, w upośledzonej tolerancji glukozy i cukrzycy typu 2, stężenie insuliny / peptydu C na czczo przestaje odzwierciedlać wrażliwość tkanek na insulinę.

Wskaźnik HOMA-IR – wylicza się go na podstawie wartości wyników glukozy i insuliny na czczo. Insulinooporność to wynik >2 (>1 to nieprawidłowość gospodarki węglowodanowej)

Wskaźnik QUICKI (wyliczany za pomocą obliczeń sumy logarytmów wartości glukozy i insuliny na czczo) – wartość <0,34 wskazuje na insulinooporność.

Rekomendowane jest również wykonywanie badań diagnostycznych parametrów, takich jak: profil lipidowy, CRP, witamina D₃, B₁₂, ferrytyna, morfologia, badanie moczu, ciśnienie tętnicze krwi, próby wątrobowe (ASPAT, ALAT, GGTP, bilirubina), kreatynina, peptyd C, hemoglobina glikowana (pokazuje wartości glukozy z ostatnich 3 miesięcy), TSH oraz indywidualny profil hormonalny.

Insulinooporność – leczenie

Leczenie insulinooporności ma na celu zwiększenie wrażliwości organizmu na insulinę, co pomaga kontrolować poziom cukru we krwi oraz redukować ryzyko wystąpienia powikłań zdrowotnych z nią związanych, takich jak cukrzyca typu 2, choroby serca czy zaburzenia metaboliczne. Oto niektóre kluczowe aspekty leczenia insulinooporności:

1. Dietetyka: Odpowiednia dieta odgrywa kluczową rolę w leczeniu insulinooporności. Dietetyk pomoże dostosować plan żywieniowy, aby zmniejszyć skoki poziomu glukozy we krwi. Główne zasady to unikanie przetworzonych węglowodanów, ograniczenie spożycia cukru i tłuszczów nasyconych, a także zwiększenie spożycia błonnika, białka i zdrowych tłuszczów.
2. Regularna aktywność fizyczna: Regularna aktywność fizyczna pomaga poprawić wrażliwość na insulinę. Trening siłowy i ćwiczenia aerobowe, takie jak spacery, bieganie, jazda na rowerze czy pływanie, mogą przyczynić się do kontroli poziomu glukozy we krwi.
3. Kontrola masy ciała: Redukcja nadwagi lub utrzymanie zdrowej wagi jest kluczowe w leczeniu insulinooporności. Nawet umiarkowana utrata masy ciała może znacząco poprawić wrażliwość na insulinę.
4. Leki: W niektórych przypadkach lekarz może zalecić leki antyinsulinowe, takie jak metformina, które pomagają w obniżeniu poziomu glukozy we krwi oraz zwiększeniu wrażliwości na insulinę.
5. Monitorowanie poziomu cukru we krwi: Regularne kontrolowanie poziomu glukozy we krwi pozwala monitorować skuteczność leczenia i dostosowywać plan działania w razie potrzeby.
6. Kontrola innych czynników ryzyka: Insulinooporność często towarzyszy innym czynnikom ryzyka chorób serca, takim jak nadciśnienie, podwyższony poziom trójglicerydów czy niski poziom „dobrego” cholesterolu (HDL). Kontrola tych czynników jest ważna dla ogólnego zdrowia.
7. Redukcja stresu: Stres może wpływać na poziom cukru we krwi poprzez wpływ na hormony. Techniki redukcji stresu, takie jak joga, medytacja czy terapia, mogą pomóc w zarządzaniu insulinoopornością.

Leczenie insulinooporności to proces, który wymaga cierpliwości i zaangażowania. Kluczowe jest regularne monitorowanie postępów oraz współpraca z zespołem medycznym, w tym lekarzem i dietetykiem. Długoterminowe zarządzanie insulinoopornością ma na celu zmniejszenie ryzyka chorób i utrzymanie zdrowego stylu życia.

Insulinooporność – zasady diety

Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu przestają reagować prawidłowo na insulinę, co może prowadzić do wzrostu poziomu cukru we krwi. Dieta ma kluczowe znaczenie w zarządzaniu insulinoopornością. Oto kilka zasad, które warto uwzględnić w diecie w przypadku tej choroby:

1. Zbilansowana dieta: Stawiaj na zbilansowaną i różnorodną dietę, która dostarcza odpowiednią ilość wszystkich składników odżywczych, w tym białka, węglowodanów i tłuszczów.
2. Zdrowe węglowodany: Wybieraj węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, co pomaga unikać gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi. Skoncentruj się na spożywaniu pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw, strączków i owoców.
3. Odpowiednie tłuszcze: Ogranicz tłuszcze nasycone i trans, które mogą zwiększać insulinooporność. Zamiast tego wybieraj zdrowe tłuszcze, takie jak te zawarte w oliwie z oliwek, awokado, orzechach i rybach.
4. Owoc i warzywa: Spożywaj dużo warzyw i owoców, które dostarczają błonnika, witamin i minerałów. Zielone warzywa liściaste i jasne, kolorowe owoce są szczególnie korzystne.
5. Białko: Wybieraj chude źródła białka, takie jak drób, ryby, chude mięso, tofu i produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu. Białko pomaga w utrzymaniu uczucia sytości.
6. Regularne posiłki: Spożywaj regularne posiłki o stałych porach, unikając długich okresów głodówki, które mogą prowadzić do skoków poziomu cukru we krwi.
7. Unikanie przetworzonej żywności: Ogranicz spożywanie produktów wysoko przetworzonych, takich jak fast foody, słodycze, napoje gazowane i żywność bogata w cukry i sól.
8. Monitorowanie ilości spożywanych węglowodanów: Osoby z insulinoopornością często korzystają z monitorowania ilości spożywanych węglowodanów, aby uniknąć nadmiernego spożycia.
9. Regularna aktywność fizyczna: Regularne ćwiczenia mogą poprawić wrażliwość na insulinę. Ćwiczenia aerobowe i trening siłowy są korzystne.
10. Unikanie alkoholu i palenia papierosów: Alkohol i palenie mogą pogarszać insulinooporność, dlatego warto unikać tych substancji.

Warto pamiętać, że każdy pacjent jest inny, więc najlepiej skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem, aby dostosować dietę do swoich indywidualnych potrzeb i monitorować poziom cukru we krwi. Regularna kontrola i dostosowywanie diety to kluczowe elementy skutecznego zarządzania insulinoopornością.

Jakie czynniki obniżają indeks glikemiczny?

• mała ilość wody, niska temperatura i krótki czas obróbki termicznej (skrobia nie zostanie skleikowana)
• chłodzenie i odgrzewanie ponowne
• suszenie i pieczenie
• gotowanie na parze al dente
• dodatek białka, błonnika i tłuszczu, kwasów organicznych i składników antyodżywczych do produktu węglowodanowego
• owoce mniej dojrzałe
• krótki czas przechowywania warzyw bulwiastych i korzeniowych
• unikania nadmiernego rozdrabniania surowców
• powolne jedzenie i małe porcje
• niski ładunek glikemiczny

Przy insulinooporności samodzielnie przygotowywać posiłki. Uniknie się spożycia nadmiernej ilości produktów o wysokim IG. Najlepiej zastowować zamienniki produktów o wysokim IG produktami o podobnych cechach organoleptycznych, ale o niższym IG.

U niektórych pacjentów stosuje się lek Metformina, która ma za zadanie obniżenie poziomu glikemii poprzez: zmniejszenie produkcji glukozy w wątrobie, obniżeniu wchłaniania glukozy w jelitach oraz podwyższeniu obwodowego wychwytowi glukozy. Należy stosować się do zaleceń lekarza przy jej dawkowaniu.

Bardzo istotną kwestią niestety często pomijaną jest zadbanie o zdrowie psychiczne. Dotyczy to zarówno życia codziennego (otoczenia, samooceny, gonitwy za ideałem), jak i narzuconego sobie reżimu żywieniowego. Ograniczy to wystąpienia zaburzenia odżywiania (anoreksji, bulimii, kompulsywnego objadania się i ortoreksji).

Kiedy uda nam się ustabilizować nasz stan zdrowia i stężenia glukozy i insuliny we krwi, nauczymy sie także nowych nawyków żywieniowych. Dlatego nam będzie łatwiej kontrolować już naszą dietę. Na tym etapie dozwolone jest spożycie kontrolowanych ilości „pokarmów przyjemnościowych”.

Insulinooporność – rola Dietetyka

Rola dietetyka w zarządzaniu insulinoopornością jest niezwykle istotna. Dietetyk może pomóc osobom cierpiącym na insulinooporność poprzez opracowanie spersonalizowanego planu żywieniowego, który pomoże zrównoważyć poziom cukru we krwi, poprawić wrażliwość na insulinę i osiągnąć zdrowszą wagę. Oto, jak dietetyk może pomóc w zarządzaniu insulinoopornością:

1. Opracowanie spersonalizowanego planu żywieniowego: Dietetyk przeprowadza dokładną ocenę potrzeb żywieniowych pacjenta, uwzględniając jego wagę, wzrost, poziom aktywności fizycznej i indywidualne cele zdrowotne. Na podstawie tych informacji opracowuje plan żywieniowy, który pomoże utrzymać stabilny poziom cukru we krwi.
2. Zarządzanie ilością węglowodanów: Dietetyk pomaga w monitorowaniu ilości spożywanych węglowodanów, co jest kluczowe dla kontroli poziomu cukru we krwi. Pomaga określić odpowiednią ilość węglowodanów na każdy posiłek, aby uniknąć gwałtownych skoków glukozy.
3. Kontrola indeksu glikemicznego: Dietetyk pomaga w wyborze produktów o niskim indeksie glikemicznym, które powoli uwalniają cukier do krwi, zapobiegając gwałtownym wzrostom poziomu glukozy.
4. Monitorowanie ilości błonnika: Wprowadzenie odpowiedniej ilości błonnika do diety może pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi i utrzymaniu uczucia sytości.
5. Ograniczanie tłuszczów nasyconych i trans: Dietetyk pomaga w wyborze zdrowych źródeł tłuszczów, eliminując tłuszcze nasycone i trans, które mogą prowadzić do insulinooporności.
6. Planowanie posiłków: Pomaga w ustaleniu regularnych posiłków o stałych porach, co pomaga utrzymać stabilny poziom cukru we krwi.
7. Kontrola kalorii i utrata wagi: Jeśli utrata wagi jest celem, dietetyk opracowuje plan kaloryczny, który zapewni spadek wagi w sposób zdrowy i kontrolowany.
8. Wsparcie i monitorowanie: Dietetyk regularnie monitoruje postępy pacjenta i dostosowuje plan żywieniowy w miarę potrzeb. Oferuje również wsparcie psychologiczne i motywacyjne, które może być kluczowe w utrzymaniu zdrowego stylu życia.
9. Wsparcie w przygotowaniu posiłków: Może pomóc w planowaniu posiłków i przepisach, które są dostosowane do potrzeb pacjenta, co ułatwia stosowanie diety.
10. Edukacja: Dietetyk dostarcza pacjentowi wiedzę na temat zdrowego żywienia i zarządzania insulinoopornością, pomagając zrozumieć, dlaczego pewne zmiany są ważne.

Dietetyk odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu i zarządzaniu insulinoopornością poprzez spersonalizowany plan żywieniowy i wsparcie pacjenta w dążeniu do zdrowia i kontroli poziomu cukru we krwi. Warto skonsultować się z dietetykiem, aby otrzymać spersonalizowane i skuteczne wsparcie w radzeniu sobie z tą chorobą.

Jeśli masz podejrzenia lub diagnozę insulinooporności i potrzebujesz wsparcia dietetyka, istnieje wiele opcji dostępnych w Poznaniu oraz online. Dietetyk może pomóc w zarządzaniu insulinoopornością poprzez spersonalizowany plan żywieniowy i odpowiednie porady. Oto, jak możesz znaleźć dietetyka w Poznaniu lub skorzystać z usług dietetyka online w celu zarządzania insulinoopornością:

Dietetyk w Poznaniu:

1. Przeszukaj internet: Wyszukaj dietetyków w Poznaniu za pomocą wyszukiwarki internetowej. Możesz użyć fraz takich jak „dietetyk Poznań” lub „specjalista od insulinooporności Poznań”, aby znaleźć specjalistę w okolicy.
2. Zapytaj o polecone miejsca: Poproś swojego lekarza lub znajomych o polecenie dietetyka w Poznaniu. Często rekomendacje od osób, które już korzystały z usług dietetyka, są bardzo wartościowe.
3. Przeglądaj strony internetowe: Odwiedź strony internetowe dietetyków w Poznaniu, gdzie często znajdziesz informacje o ich specjalizacjach, cennikach i opinie pacjentów.
4. Skontaktuj się: Po znalezieniu potencjalnych dietetyków, skontaktuj się z nimi telefonicznie lub mailowo, aby uzyskać więcej informacji na temat ich oferty, dostępności i cen.
5. Konsultacja: Umów się na konsultację z wybranym dietetykiem w Poznaniu. Podczas tej konsultacji omówicie swoje potrzeby i cele związane z insulinoopornością.

Dietetyk online:

Jeśli nie masz dostępu do dietetyka w Poznaniu lub preferujesz konsultacje online, istnieją platformy online, na których możesz znaleźć dietetyków specjalizujących się w insulinooporności:

1. Platformy dietetyczne: Istnieją strony internetowe i aplikacje, które umożliwiają wyszukanie dietetyka online na podstawie twoich potrzeb i preferencji.
2. Telemedycyna: Skorzystaj z usług telemedycyny, która umożliwia konsultacje zdalne z dietetykiem. W ramach takiej konsultacji możesz otrzymać spersonalizowany plan żywieniowy i porady.
3. Sieci społecznościowe: Niektórzy dietetycy specjalizujący się w insulinooporności oferują konsultacje online za pośrednictwem mediów społecznościowych. Możesz ich znaleźć i skontaktować się z nimi poprzez Facebooka, Instagrama lub inne platformy.

Niezależnie od tego, czy wybierzesz dietetyka w Poznaniu czy dietetyka online, ważne jest, aby znaleźć specjalistę z doświadczeniem w zarządzaniu insulinoopornością. Dietetyk pomoże Ci opracować spersonalizowany plan żywieniowy i dostosować go do twoich potrzeb, co może znacząco wpłynąć na poprawę stanu zdrowia i kontrolę poziomu cukru we krwi.