Zespół jelita drażliwego (IBS) dieta

Zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome, IBS) to zaburzenie przewodu pokarmowego. Chociaż IBS jest schorzeniem przewlekłym i nie jest związane z uszkodzeniem anatomicznym jelit, może znacząco wpływać na jakość życia pacjentów.

Schorzenie to zdiagnozowano tylko u 20% populacji, w wieku 20-40 lat, mieszkającej w Ameryce Północnej i Europie. Ale domniemywa się o większej ilości osób chorych, tym bardziej z innych Państw. Występuje częściej w grupie kobiet niż u mężczyzn. Może mieć też podłoże genetyczne.

Objawy

• Najczęstszy objaw, zwykle jest to ból w dolnej części brzucha, który zmienia się w zależności od ruchów jelit i może łagodnie ustępować po oddaniu stolca.
• Pacjenci z IBS mogą doświadczać biegunek, zaparć lub ich naprzemiennego występowania. Stolce mogą mieć różną konsystencję i wygląd.
• częstsze oddawanie moczu
• bóle pleców i mięśniowo-stawowe
• przewlekłe zmęczenie
• zaburzenia ginekologiczne i psychologiczne (stany depresyjne, wahania nastroju,…).
• Wzdęcia brzucha i uczucie nadmiernego gazu to inne częste dolegliwości związane z IBS.
• Niektóre osoby z IBS mogą reagować na określone pokarmy, co może pogarszać objawy.
• Stres i emocje mogą wpływać na nasilenie objawów IBS u niektórych pacjentów.

Choć objawy te nie są charakterystyczne dla zespołu jelita drażliwego, gdyż mogą one świadczyć także o występowaniu celiakii, dyspepsji czynnościowej oraz nieswoistych chorób jelit. Dlatego niezbędne jest wykonanie dodatkowych badań w celu potwierdzenia i wykluczenia innych schorzeń.

Podtypy IBS

• IBS-C (z zaparciem): Charakteryzuje się przewagą objawów zaparcia.
• IBS-D (z biegunką): Charakteryzuje się przewagą objawów biegunki.
• IBS-M (naprzemiennie): Obejmuje naprzemienną występowanie biegunek i zaparć.
• IBS-U (niesklasyfikowany): Jeśli objawy nie pasują do żadnego z powyższych podtypów.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Niektóre pokarmy i napoje mogą nasilać objawy, takie jak kofeina, alkohol, tłuste potrawy, pikantne potrawy i sztuczne słodziki.

Stres i nadmierny napięcie emocjonalne mogą wpływać na aktywność jelit i nasilać objawy.

Zaburzenia w mikroflorze jelitowej mogą mieć wpływ na rozwój IBS.

Osoby z IBS mogą mieć nadwrażliwe jelita, co oznacza, że reagują na bodźce, które normalnie nie wywołują bólu lub dyskomfortu.

Diagnoza i leczenie

Diagnoza IBS opiera się na wykluczeniu innych chorób i opisie charakterystycznych objawów. W niektórych przypadkach może być wymagane wykonanie badań, takich jak badania krwi, kolonoskopia czy testy na nietolerancje pokarmowe.

Zgodnie z Kryteriami Rzymskimi IV z 2016 roku zespół jelita drażliwego diagnozuje się w przypadku, jeśli przez co najmniej okres 3 miesięcy występować będą dolegliwości – ból brzucha związany z zaburzeniami wypróżnień (zmiana częstości wypróżnień oraz zmiana konsystencji stolca).

Aby zdiagnozować IBS wykonuje się badanie krwi i kału w kierunku nietolerancji pokarmowych oraz obecności infekcji, takie jak: morfologia krwi, pomiar stężenia CRP i TSH w surowicy, badanie stężenia kalprotektyny lub laktoferyny w kale oraz badanie mikrobiologiczne kału.

Leczenie IBS obejmuje podejście wieloaspektowe. Może zawierać zmiany w diecie, redukcję stresu, przyjmowanie leków przeciwbólowych lub leków wpływających na motorykę jelit. Zespół jelita przesiąkliwego jest chorobą przewlekłą, co oznacza jej długotrwałe leczenie. Terapia IBS składa się z: farmakoterapii objawowej (leki przeczyszczające, hamujące wypróżnianie, przeciwbólowe, …), antybiotykoterapii, probiotykoterapii, leczenia psychologicznego i psychiatrycznego oraz diety.

W jaki sposób może pomóc dietetyk

Dietetyk może pomóc w opracowaniu planu diety eliminacyjnej, w której eliminuje się potencjalnie drażniące jelita pokarmy i monitoruje reakcje organizmu. Może on też pomóc zidentyfikować pokarmy, które mogą nasilać objawy, i pomóc unikać ich spożywania.

Wspieranie pacjentów w rozwoju zdrowych mechanizmów radzenia sobie ze stresem może pomóc w kontrolowaniu objawów.

Zespół jelita drażliwego jest skompleksowanym zaburzeniem przewodu pokarmowego, które może znacząco wpływać na życie pacjentów. Współpraca z dietetykiem i specjalistami ds. zdrowia może pomóc w opracowaniu spersonalizowanego planu zarządzania objawami i poprawy jakości życia osób cierpiących na IBS.

Zespół jelita drażliwego – dieta

Najczęściej stosowaną dietą w przypadku IBS jest dieta LOW FODMAP, która wyklucza z diety wszelkie produkty zawierające fermentujące węglowodany: oligosacharydy (fruktany), disacharydy (laktoza), monosacharydy (fruktoza) i poliole (sorbitol, ksylitol).

Odpowiednia ilość błonnika w diecie może pomóc w regulacji konsystencji stolca i łagodzeniu objawów. Ma on za zadanie uszczelnić ściany jelit.

Następnie należy ograniczyć lub wyeliminować z diety wszystkie produkty wzdymające, wszelkiego rodzaju używki (mocne kawy i herbaty) oraz napoje gazowane.

Warto zastosować suplementację preparatami probiotycznymi zawierającymi głównie szczepy bakterii Bifidobacterium bifidum oraz Lactobacillus rhamnosus oraz produkty prebiotyczne (w przypadku zaparć): kiszonki, jogurty prebiotyczne, maślanki, kefiry.

Wzdęcia pojawiają się po przejedzeniu się. Dlatego przy tym schorzeniu zaleca się spożywanie posiłków częściej ale w mniejszych porcjach. Rekomendowana ilość wynosi 5-6 posiłków dziennie. Najlepszym sposobem odżywiania się przy IBS jest dieta łatwostrawna.

Zaleca się wykonanie badań w kierunku nietolerancji glutenu oraz laktozy, gdyż ich spożycie podczas IBS jeszcze bardziej obciąża układ pokarmowy, a a w szczególności jelita.

Zalecana jest codzienna aktywność fizyczna umiarkowana, najlepiej w postaci 7-8 000 kroków dziennie, 1h pływania na basenie lub 1h jazdy rowerem.