Choroby sercowo-naczyniowe edukacja

Choroby sercowo-naczyniowe stanowią jedne z najpoważniejszych problemów zdrowotnych współczesnego społeczeństwa. Są to schorzenia związane z układem sercowo-naczyniowym, takie jak choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu czy miażdżyca. Wprowadzenie odpowiednich zmian w diecie i stylu życia może znacząco wpłynąć na profil ryzyka i zapobiegać tym chorobom.

Choroby sercowo-naczyniowe

Choroba wieńcowa obejmuje stany związane ze zmianami w tętnicach wieńcowych. Najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej serca (ChNS) jest miażdżyca tętnic wieńcowych – aż 98% przypadków tej choroby. Do innych przyczyn należą: skurcz tętnicy, zapalenie i zator tętnicy wieńcowej, zakrzepica tętnicza, rozwarstwienie aorty i wiele innych.

Miażdżyca jest chorobą zapalna, przewlekłą. Czynnikiem sprawczym odczynu zapalnego są zmodyfikowane lipoproteiny LDL. To one przenikają do błony wewnętrznej tętnic wskutek uszkodzenia śródbłonka naczyniowego (najczęściej spowodowanego przez nadciśnienie tętnicze, dym tytoniowy, hiperglikemię, stres oksydacyjny, infekcje wirusowe lub bakteryjne).

Następnie ulegają utlenieniu, w czym pomagają krwinki białe, przyswajają one zmodyfikowane cząsteczki LDL. Wypełniają się cholesterolem i zmieniają się w komórki piankowe. Wokół ogniska zapalnego rozwija się tkanka łączna i komórki mięśni gładkich. Tak właśnie powstaje blaszka miażdżycowa.

Przy silnym stanie zapalnym otoczka ta może pękać pod wpływem enzymów syntezowanych przez makrofagi. Dochodzi wtedy do rozwoju skrzepu krwi i zmniejszenia przepływu krwi przez tętnice z następstwem niedotlenienia tkanek.

Natomiast stabilna blaszka miażdżycowa ulega stwardnieniu, a dalej do martwicy i powstaje w skutek tego rdzeń tłuszczowy. Kolejny etap to ogniskowe wapnienie w blaszce miażdżycowej.

Zawał mięśnia sercowego jest zespołem klinicznym spowodowanym zamknięciem przepływu krwi przez tętnicę wieńcową, doprowadzając do martwicy mięśnia sercowego. Martwica rozpoczyna się już po 15-30 minutach od ustania przepływu krwi.

Towarzyszy często temu ból za mostkiem, najbardziej odczuwalny jest ranem. Jest bardzo silny, piekący, dławiący, ściskający lub gniotący. Trwa często ok. 20 min i stopniowo narasta. Ból może promieniować na okoliczne części ciała.

Może temu towarzyszyć również: duszność, ogólne osłabienie, niepokój lub lęk, kołatanie serca, zawroty głowy, omdlenie, bladość oraz zlewne poty.

Niewydolność serca jest to stan kliniczny, w którym w wyniku zaburzenia czynności serca dochodzi do zmniejszenia pojemności minutowej (rzutu) serca w stosunku do zapotrzebowania metabolicznego tkanek ustroju. Do charakterystycznych objawów należą: duszność, obrzęki kończyn dolnych i obniżenie tolerancji wysiłku fizycznego (czemu towarzyszy wzrost ciśnienia wewnętrznego).

Do upośledzenia kurczliwości mięśnia sercowego może dojść w skutek: choroby niedokrwiennej serca lub kardiomiopatii (przyczyną, której był zawał mięśnia sercowego), chorobami mautoimmunologicznymi, zakażeniami, odkładaniem się złogów amyloidu.

Mogą być one także spowodowane uszkodzeniem toksycznym przez substancje psychoaktywne (alkohol, narkotyki), metale ciężkie, napromieniowane lub niektóre leki (cytostatyki, substancje immunomodulujące, leki przeciwdepresyjne, antyarytmiczne, niesteroidowe leki przeciwzapalne i znieczulające).

Nadciśnienie tętnicze jest definiowane jako ciśnienie tętnicze skurczowe >140 mm Hg i/lub ciśnienie tętnicze rozkurczowe >90 mm Hg

Przyczyny chorób sercowo-naczyniowych

• nieprawidłowa dieta
• mała aktywność fizyczna
• palenie tytoniu
• otyłość
• insulinooporność
• zaburzenia gospodarki lipidowej i węglowodanowej
• nadciśnienie tętnicze
• hipercholesterolemia i hipertriglicerydemia
• choroby zastawek serca

Diagnostyka

Rozpoznanie chorób serca polega na wywiadzie zdrowotnym u pacjenta oraz wykonanie badań laboratoryjnych parametrów, takich jak: morfologia krwi obwodowej, TSH, ocena gospodarki węglowodanowej, profil lipidowy, stężenie kreatyniny, eGFR, ALT, AST, elektrolity, stężenie peptydów nariuretycznych oraz troponiny sercowe. Dodatkowo można jeszcze sprawdzić poziom stężenia apolipoproteiny B (apoB), apolipoproteiny A1 (apoA1) oraz lipoproteiny (a).

Profil lipidowy dostarcza informacji o zdolności organizmu do przetwarzania tłuszczów i ryzyku związanym z chorobami sercowo-naczyniowymi, takich jak choroba wieńcowa, miażdżyca i udar. Wysoki poziom cholesterolu LDL, niski poziom cholesterolu HDL i wysokie stężenie triglicerydów są czynnikami ryzyka miażdżycy i chorób serca. Niekontrolowane stany te mogą prowadzić do zwężania naczyń krwionośnych, prowadząc do groźnych schorzeń.

Elementy profilu lipidowego:

• Cholesterol całkowity: To całkowita ilość cholesterolu we krwi, który jest transportowany przez lipoproteiny. Wartości prawidłowe wynoszą mniej niż 200 mg/dl.
• Cholesterol LDL: Jest to tzw. „zły” cholesterol, ponieważ jego nadmiar może prowadzić do gromadzenia się złogów na ściankach naczyń krwionośnych. Wartości zależą od ryzyka sercowo-naczyniowego, ale ogólnie wartości poniżej 100 mg/dl są preferowane.
• Cholesterol HDL: To „dobry” cholesterol, który pomaga usuwać nadmiar cholesterolu z krwi. Wartości powyżej 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet są pożądane.
• Triglicerydy: Są to tłuszcze przechowywane w organizmie jako źródło energii. Wartości poniżej 150 mg/dl są uznawane za prawidłowe.

Zaburzenia lipidowe to stan, w którym występują nieprawidłowości w poziomie lipidów (tłuszczów) we krwi, takich jak cholesterol i triglicerydy. Regularne badanie profilu lipidowego jest istotne, aby kontrolować swoje zdrowie sercowo-naczyniowe. Osoby o podwyższonym ryzyku chorób serca, jak osoby z nadwagą, cukrzycą czy palacze, powinny mieć profil lipidowy kontrolowany częściej.

Zaburzenia lipidowe można podzielić na:

• hipercholesterolemię (zwiększone stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL)
• aterogenną dyslipidemię (zwiększone stężenie triglicerydów, małe stężenie cholesterolu HDL i nieprawidłowe, małe LDL)
• złożoną (mieszaną) hiperlipidemię (zwiększone stężenie triglicerydów i cholesterolu LDL)
• zespół chylomikronemii (duże stężenia triglicerydów oraz cholesterolu całkowitego)

Zasady diety dla zdrowia serca:

Dietetyk może pomóc w opracowaniu planu żywieniowego, który wspiera zdrowie serca.

• Ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych i trans, które mogą podnosić poziom cholesterolu.
• Wybieranie zdrowych tłuszczów, takich jak oleje roślinne i ryby bogate w kwasy omega-3.
• Zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego, który pomaga w regulacji poziomu cholesterolu i cukru we krwi.
• Ograniczenie soli, co korzystnie wpływa na kontrolę ciśnienia tętniczego.
• Spożywanie większej ilości warzyw, owoców, orzechów, nasion i pełnoziarnistych produktów.
• Utrzymywanie zdrowej masy ciała poprzez zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną.

Dietetyk w Poznaniu oraz dietetyk online są w stanie pomóc w opracowaniu planu żywieniowego, który zmniejszy ryzyko chorób sercowo-naczyniowych poprzez dostosowanie diety i stylu życia. Bez względu na to, czy preferujesz spotkania osobiste, czy wygodne konsultacje online, wsparcie dietetyka może pomóc w poprawie zdrowia serca i ogólnego stanu zdrowia.