Choroby sercowo-naczyniowe edukacja
Choroby sercowo-naczyniowe stanowią ponad 50% przyczyn zgonów na świecie. Lekarze borykają się z coraz większą liczbą pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami układu krwionośnego.
Przyczyną ich wystąpienia jest nieprawidłowy styl życia, w tym niezbilansowana dieta i brak aktywności fizycznej. Mimo uświadamiania ludzi trudno jest dotrzeć do grup ryzyka i zapobiec im.
Do chorób sercowo-naczyniowych należą: choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego, przewlekła niewydolność serca, miażdżyca, dławica piersiowa i nadciśnienie tętnicze.
Choroby sercowo-naczyniowe
Choroba niedokrwienna serca i zawał mięśnia sercowego
Choroba wieńcowa obejmuje stany związane ze zmianami w tętnicach wieńcowych. Najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej serca (ChNS) jest miażdżyca tętnic wieńcowych – aż 98% przypadków tej choroby. Do innych przyczyn należą: skurcz tętnicy, zapalenie i zator tętnicy wieńcowej, zakrzepica tętnicza, rozwarstwienie aorty i wiele innych.
Miażdżyca jest chorobą zapalna, przewlekłą. Czynnikiem sprawczym odczynu zapalnego są zmodyfikowane lipoproteiny LDL. To one przenikają do błony wewnętrznej tętnic wskutek uszkodzenia śródbłonka naczyniowego (najczęściej spowodowanego przez nadciśnienie tętnicze, dym tytoniowy, hiperglikemię, stres oksydacyjny, infekcje wirusowe lub bakteryjne).
Następnie ulegają utlenieniu, w czym pomagają krwinki białe, przyswajają one zmodyfikowane cząsteczki LDL. Wypełniają się cholesterolem i zmieniają się w komórki piankowe. Wokół ogniska zapalnego rozwija się tkanka łączna i komórki mięśni gładkich. Tak właśnie powstaje blaszka miażdżycowa.
Przy silnym stanie zapalnym otoczka ta może pękać pod wpływem enzymów syntezowanych przez makrofagi. Dochodzi wtedy do rozwoju skrzepu krwi i zmniejszenia przepływu krwi przez tętnice z następstwem niedotlenienia tkanek.
Natomiast stabilna blaszka miażdżycowa ulega stwardnieniu, a dalej do martwicy i powstaje w skutek tego rdzeń tłuszczowy. Kolejny etap to ogniskowe wapnienie w blaszce miażdżycowej.
Zawał mięśnia sercowego
Jest zespołem klinicznym spowodowanym zamknięciem przepływu krwi przez tętnicę wieńcową, doprowadzając do martwicy mięśnia sercowego. Martwica rozpoczyna się już po 15-30 minutach od ustania przepływu krwi.
Towarzyszy często temu ból za mostkiem, najbardziej odczuwalny jest ranem. Jest bardzo silny, piekący, dławiący, ściskający lub gniotący. Trwa często ok. 20 min i stopniowo narasta. Ból może promieniować na okoliczne części ciała.
Może temu towarzyszyć również: duszność, ogólne osłabienie, niepokój lub lęk, kołatanie serca, zawroty głowy, omdlenie, bladość oraz zlewne poty.
Niewydolność serca
Jest to stan kliniczny, w którym w wyniku zaburzenia czynności serca dochodzi do zmniejszenia pojemności minutowej (rzutu) serca w stosunku do zapotrzebowania metabolicznego tkanek ustroju. Do charakterystycznych objawów należą: duszność, obrzęki kończyn dolnych i obniżenie tolerancji wysiłku fizycznego (czemu towarzyszy wzrost ciśnienia wewnętrznego).
Do upośledzenia kurczliwości mięśnia sercowego może dojść w skutek: choroby niedokrwiennej serca lub kardiomiopatii (przyczyną, której był zawał mięśnia sercowego), chorobami mautoimmunologicznymi, zakażeniami, odkładaniem się złogów amyloidu.
Mogą być one także spowodowane uszkodzeniem toksycznym przez substancje psychoaktywne (alkohol, narkotyki), metale ciężkie, napromieniowane lub niektóre leki (cytostatyki, substancje immunomodulujące, leki przeciwdepresyjne, antyarytmiczne, niesteroidowe leki przeciwzapalne i znieczulające).
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze jest definiowane jako ciśnienie tętnicze skurczowe >140 mm Hg i/lub ciśnienie tętnicze rozkurczowe >90 mm Hg
Przyczyny chorób sercowo-naczyniowych
- nieprawidłowa dieta
- mała aktywność fizyczna
- palenie tytoniu
- otyłość
- insulinooporność
- zaburzenia gospodarki lipidowej i węglowodanowej
- nadciśnienie tętnicze
- hipercholesterolemia i hipertriglicerydemia
- choroby zastawek serca
Diagnostyka
Rozpoznanie chorób serca polega na wywiadzie zdrowotnym u pacjenta oraz wykonanie badań laboratoryjnych parametrów, takich jak: morfologia krwi obwodowej, TSH, ocena gospodarki węglowodanowej, profil lipidowy, stężenie kreatyniny, eGFR, ALT, AST, elektrolity, stężenie peptydów nariuretycznych oraz troponiny sercowe.
Choroby sercowo-naczyniowe – dieta
Nie należy przekraczać ilości 30% podaży tłuszczów ogółem całodobowego zapotrzebowania energetycznego. Przy czym NKT mogą stanowić <10% (przy występującej hipercholesterolemii należy ograniczyć do 7%). Spożycie kwasów tłuszczowych trans powinno wynosić <1%, a podaż cholesterolu pokarmowego nie powinna przekraczać 300 mg/dl (przy występującej dyslipidemii ograniczenie do 200 mg/dl).
Duża podaż kwasów omega 3 oraz błonnika pokarmowego zmniejsza poziom stężenia cholesterolu LDL i trójglicerydów w surowicy krwi. Włączenie do swojej diety lub zwiększenie spożycia fitosteroli jest jedna z metod w postępowaniu dietetycznym obniżająca wartości „złych” parametrów.
W miarę możliwości należy zrezygnować z potraw smażonych i grillowanych, słodyczy, sól i produktów wysoko przetworzonych. Natomiast należy zadbać o prawidłową podaż błonnika pokarmowego, witamin antyoksydacyjnych (A, C i E) oraz inne źródła przeciwutleniaczy ( (warzywa, owoce, zielona herbata i wiele innych).
Najlepszym wyborem źródła tłuszczów są: olej rzepakowy, oliwa z oliwek oraz produkty naturalnie zawierające tłuszcze (np. awokado, orzechy). Równocześnie ograniczając spożycie produktów wysoko tłuszczowych (majonez, śmietana, smalec, itp.).