Zaburzenia snu a zdrowie edukacja
Zaburzenia snu a zdrowie – prawidłowy sen jest podstawowym procesem życiowym oraz stanowi jeden z najważniejszych filarów zdrowia i jakości życia. Sen jest podstawową biologiczną potrzebą organizmu, bez której organizm nie może prawidłowo funkcjonować. Jest potrzebny do regeneracji mózgu, ale wpływa również na samopoczucie, koncentrację oraz wydajność organizmu.
Odpowiedni wypoczynek jest jednym z elementów budowania odporności. Sen jest niezbędny do zachowania homeostazy, czyli stanu równowagi organizmu. Podczas snu cały organizm regeneruje się i nabiera sił na nowe wyzwania kolejnego dnia. Okołodobowy rytm zostaje zaburzony przez takie czynniki jak: ekspozycja na światło niebieskie, emitowane przez monitory urządzeń cyfrowych oraz wyświetlaczy, podjadanie nocne, zbyt późno wykonany trening lub zbyt intensywną aktywność fizyczną, nadmiar kłębiących się myśli i brak odprężenia się po stresującej sytuacji.
Prawidłowy i stabilny rytm dobowy sprawia, że procesy biologiczne zachodzą w naszym organizmie bez przeszkód i przebiegają we współpracy ze sobą (jak wiadomo wiele procesów są ze sobą powiązanych i przebiegają w sposób cyklowy, tzn. produkt jednej reakcji jest substratem następnej reakcji). Zaburzenie takiej harmonii prowadzi nie tylko do złego samopoczucia, ale także do wielu problemów zdrowotnych, takich jak: zaburzenie funkcji poznawczych, zaburzenia endokrynologiczne, choroby układu pokarmowego i krążenia.
Do przykładowych procesów zachowujących rytmikę dobową należą: sen i czuwanie, temperatura ciała, metabolizm i homeostaza energetyczna, rytm pracy serca, ciśnienie tętnicze krwi, uwalnianie cytokin prozapalnych oraz hormonów (kortyzol, melatonina, prolaktyna, hormon wzrostu), a także objętość wydechowa płuc.
Melatonina jest czynnikiem regulującym cykl sen – czuwanie, nazywa się go „hormonem ciemności”. Nie bez przyczyny taka nazwa. Jest wydzielany, kiedy w otoczeniu panuje ciemność. Dlatego trudno nam zasnąć przy świetle, nawet tym naturalnym (od słońca). Jej podstawową rolą jest koordynacja rytmów biologicznych. Pełni funkcję „zegara” i „kalendarza” biologicznego organizmu. Melatonina jest również „buforem immunologicznym”, który pobudza procesy odpornościowe, nawet te przeciwwirusowe. Pośredniczy w komunikacji między układem neurohormonalnym a immunologicznym tworząc oś szyszynkowo – odpornościową.
Nieleczone zaburzenia snu mogą być przyczyną problemów z koncentracja i pamięcią, nadmierną sennością w ciągu dnia, złym samopoczuciem (czasami prowadzącym nawet do depresji)m nadmierną drażliwością, co może wpływać na relacje z osobami z naszego otoczenia, ale również może przyczyniać się do powstania wielu chorób na tle najczęściej prozapalnym.
Zalecenia od dietetyka: ostatni posiłek powinien być spożyty na ok. 3h przed snem, aktywność fizyczna najpóźniej na 2h przed snem (aby poziom kortyzolu zdążył spaść), długość nieprzerwanego snu powinna oscylować ok. 8h +- 1h, jeśli ten czas jest dużo krótszy (>2h) zaleca się drzemkę w ciągu dnia +- 30/45 min. Należy również zadbać o odpowiednie przewietrzenie pomieszczenia przeznaczonego na sen i pozbawić go wszelkich drażniących zapachów. Przed snem powinno się wykonywać tylko czynności wyciszające i uspokajające, polecam na tę okoliczność medytację lub jogę. Używki takie jak alkohol, nikotyna czy kofeina również pogarszają jakość snu i prowadzą do niewyspania.