Apetyt czy głód edukacja
Apetyt czy głód, kieruje nami przy wyborze produktów spożywczych i posiłków? Jakie procesy zachodzą w naszym organizmie, które kierują regulacją pobieraniem pokarmu? Na te pytania postaram się odpowiedzieć 😉
Regulacja pobierania pokarmu to złożone zjawisko neurofizjologiczne i hormonalne, ściśle związane z fizjologicznymi odczuciami, jak: głód/łaknienie, nasycenie, sytość i apetyt.
Apetyt jest to psychologiczna chęć zjedzenia określonego pokarmu, a głód jest to fizjologiczne odczucie braku sytości i potrzeba uzupełnienia energii dla organizmu.
Wpływ na mechanizmy regulacji i kontroli pobierania pokarmu ma wiele czynników, zarówno zewnętrzne (środowiskowe, społeczno-kulturowe, styl życia i emocje) i wewnętrzne (sygnały metaboliczne i hormonalne). Centrum dowodzenia regulacji jest podwzgórze, a dokładnie jądro łukowate podwzgórza.
Apetyt czy głód – mechanizm regulacji pobierania pokarmu
Jak wygląda mechanizm regulacji pobierania pokarmu? Hormony są źródłem informacji o stanie nasycenia i głodu organizmu. Ta informacja jest przekazywana poprzez receptory do mózgu, gdzie odpowiednie neurony zbierają informację i zanoszą ją do odpowiednich ośrodków głodu/sytości.
Ośrodek głodu zlokalizowany jest w obszarze podwzgórza bocznego, a ośrodek sytości w jądrze brzuszno-przyśrodkowym podwzgórza. Neurony odpowiadające za pobudzenie ośrodka głodu, nazywane są oreksygenami. Natomiast neurony pobudzające ośrodek sytości to antyokreksygeny.
Strukturami związanymi z kontrolą przyjmowania pokarmu są również:
- jądro pasma samotnego, który stanowi jeden z głównych ośrodków czuciowych pnia mózgu (sygnały z receptorów smakowych)
- mezolimbiczny układ dopaminowy, inaczej układ nagrody, generuje sygnały związane z apetytem i nagradzającym działaniem pokarmu.
Do fizjologicznych mechanizmów regulacji pobierania pokarmu należą: sygnały motoryczne (objętość żołądka), hormonalne, metaboliczne (zmiana stężenia glukozy, aminokwasów i wolnych kwasów tłuszczowych we krwi) oraz termiczne.
W zależności od rodzaju sygnału napływającego do podwzgórzowego ośrodka regulacji pobierania pokarmu może ona mieć charakter krótkoterminowy (sygnały nerwowe i hormonalne – zmysły, cholecystokinina, grelina, i innne) lub długoterminowy (stężenie aminokwasów, glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych, leptyna i insulina).
| hamujące pobieranie pokarmu | pobudzające pobieranie pokarmu |
| cholecystokinina peptyd YY Glukagonopodobny peptyd 1 oksyntomodulina grelina wysoka zawartość tkanki tłuszczowej leptyna insulina | niskie stężenie glukozy i aminokwasów we krwi wysokie stężenie wolnych kwasów tłuszczowych we krwi |
Apetyt a głód – stan nasycenia, sytość
Stan nasycenia rozpoczyna się, kiedy ilość spożytego pokarmu pokryje zapotrzebowanie energetyczne organizmu, na określony czas.
Sytość jest fizjologicznym odczuciem, które pojawia się po spożyciu pokarmu. Jest związane z osiągnięciem stanu pełnego nasycenia i przyjemnego uczucia pełności w żołądku, które ma zapobiegać powrotowi uczucia głodu przez pewien czas.
Czas i intensywność odczuwania sytości jest zróżnicowany i zależny od wielu czynników, w tym od indywidualnych mechanizmów kontroli łaknienia i zdolności sycących żywności. Siła sycąca żywności kształtuje się w zależności od właściwości fzykochemicznych żywności i jej wartości odżywczej.
Zdolności sycące składników pokarmowych kształtują się w kolejności malejącej: białka>węglowodany (w tym błonnik pokarmowy)>tłuszcze.