Co wpływa na wyniki badań laboratoryjnych edukacja
Wiele badań wymaga specjalnego przygotowania, takiego jak dieta na czczo, ograniczenie spożycia alkoholu czy leków przed badaniem. Niewłaściwe przygotowanie pacjenta może wpłynąć na wyniki. Niektóre leki mogą wpłynąć na wyniki badań, zarówno w pozytywny, jak i negatywny sposób. Ważne jest, aby poinformować lekarza lub technika laboratoryjnego o przyjmowanych lekach.
Choroby, stres, wysiłek fizyczny czy inne czynniki wpływające na organizm mogą wpływać na wyniki badań. Stres, lęk czy napięcie emocjonalne mogą wpływać na wyniki badań, zwłaszcza na wskaźniki takie jak poziom kortyzolu czy innych hormonów. Niektóre badania, takie jak badania hormonalne, mogą wykazywać różnice w zależności od pory dnia.
Niektóre substancje z otoczenia, takie jak substancje chemiczne czy zanieczyszczenia, mogą wpłynąć na wyniki badań, zwłaszcza jeśli próbki są źle przechowywane. W niektórych przypadkach, błędy techniczne w laboratorium mogą wpłynąć na wyniki badań.
Na wynik badania laboratoryjnego ma ogromne znaczenie zmienność biologiczna. Uwzględniając przy tym: wiek, przynależność rasowa, płeć, dieta, używki, aktywność fizyczna oraz zażywane leki. Różnice w wynikach u kobiet i mężczyzn będą widoczne głównie w wartościach niektórych hormonów oraz niektórych parametrów podczas ciąży.
W przypadku palenia papierosów również następuje zmiana niektórych parametrów, takich jak: zwiększenie liczby krwinek białych, MCV, średniej masy hemoglobiny w erytrocytach (MCH), stężenia cholesterolu, fibrynogenu i metali ciężkich (kadm i ołów).
Umiarkowana aktywność fizyczna wpływa na wartości stężenia glukozy, cholesterolu i triglicerydów. Natomiast intensywny wysiłek fizyczny zwiększa aktywność kinazy kreatynowej (CK), aminotransferazy asparaginianowej, stężenia albumin, kwasu moczowego, kreatyniny, liczby leukocytów i płytek krwi. Dlatego zaleca się utrzymanie w miarę niskiej aktywności fizycznej na dzień przed wykonaniem badania oraz w dniu badania również nie wykonywać żadnych intensywnych ćwiczeń.
Na dalszym etapie analizy diagnostycznej, czyli sposób pobierania krwi, warunki przechowywania i transport również ma znaczenie, np. chociażby zastosowanie odpowiedniego antykoagulanta i odpowiednia temperatura.
Materiał do badań
Badania laboratoryjne najczęściej są wykonywane z krwi (żylnej, tętniczej lub włośniczkowej) i moczu. W szczególnych sytuacjach materiałem może być również kał, płyn mózgowo-rdzeniowy, płyny z jam ciała, ślina, a także kamienie nerkowe czy żółciowe.
Krem tętnicza jest pobierana głównie przez lekarzy i służy do oceny gazometrii i równowagi kwasowo-zasadowej krwi. Krew włośniczkową pobiera się u noworodków, z pięty, a u dorosłych rzadziej stosowany jest pobór krwi z opuszków palców, w celu pomiaru glikemii.
Materiałem diagnostycznym może być tzw. krew pełna lub jej część, po samoczynnym oddzieleniu. Gdy potrzebna jest krew pełna to do probówkach lub szalkach dodaje się antykoagulant, zapobiegający krzepnięciu krwi. A w przypadku części krwi, nie stosuje się antykoagulantów.
Surowica krwi, czyli osocze pozbawione fibrynogenu i czynników zużywanych w tworzeniu włóknika. Od krwi pełnej oddziela się skrzep oraz elementy morfotyczne krwi.
Osocze krwi jest to płynny składnik krwi, w którym zawieszone są elementy morfotyczne krwi.
Krew pełna jest materiałem, z którego ocenia się morfologię krwi obwodowej i rozmaz krwi.
Mocz jest materiałem diagnostycznym najbardziej wrażliwym na jakiekolwiek zmiany występujące w organizmie. Wykryje większość schorzeń i stanów zapalnych – „Czy się chudnie, czy się tyje, wszystko w moczu się wykryje”.
Jak dieta wpływa na wyniki badań laboratoryjnych
Dieta jest istotnym czynnikiem wpływającym na szereg parametrów. W wyniku stosowania diety wysokobiałkowej i wysokopurynowej dochodzi do zwiększania stężenia amoniaku, mocznika i kwasu moczowego w surowicy krwi. Natomiast dieta niskobiałkowa skutkuje obniżeniem stężenia prealbuminy oraz białka wiążącego retinol.
Również w przypadku stosowania głodówki dochodzi do zmian wielu parametrów: obniżenia stężenia cholesterolu, triglicerydów i mocznika, a podwyższenie stężenia kreatyniny i kwasu moczowego. Ponadto zwiększa się wydalanie amoniaku i kreatyniny z moczem, zmniejsza zaś wydalanie wapnia i fosforanów nieorganicznych.
W celu uniknięcia błędnej interpretacji wyników badań laboratoryjnych zaleca się nie zmienianie sposobu żywienia przed wykonaniem badania, pobieraniem krwi na czczo (min ok. 12h po ostatnim posiłku).
Spożyty alkohol, nawet 2 dni przed wykonywaniem badań wpływa nawet na: obniżenie stężenia glukozy, podwyższenie stężenia mleczanów, powodujące obniżenie stężenia wodorowęglanów i powstanie kwasicy metabolicznej oraz wzrost stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. W następstwie przewlekłego spożywania alkoholu dochodzi do wzrostu średniej objętości erytrocytów (MCV), zwiększenie aktywności ɣ-glutamylotransferazy (GGT), aminotransferazy alaninowej (ALT) i asparaginianowej (AST) oraz triglicerydów.
Jeśli chciał/abyś dowiedzieć się więcej na ten temat, skontaktuj się ze mną!