Mikrobiom skóry edukacja

Tysiąc różnych rodzajów bakterii, osiemdziesiąt rodzajów grzybów, liczne wirusy i kilka roztoczy – to charakteryzuje standardowy mikrobiom skóry. Na każdym centymetrze kwadratowym skóry znajduje się ponad milion bakterii. Ten niezauważalny ekosystem żywych mikroorganizmów pełni kluczową funkcję ochronną, a zrozumienie jej jest istotne dla utrzymania zdrowej relacji ze skórą. Niniejszy artykuł szczegółowo omówi, czym jest mikrobiom skóry, jakie pełni funkcje, oraz jak należy o niego dbać.

Mikroorganizmy, takie jak bakterie, grzyby, wirusy i nieliczne roztocza, zamieszkują Twoją skórę, wspólnie tworząc tzw. mikrobiom. Do niedawna uważano, że mikroby występują głównie na powierzchni skóry, lecz badania z 2016 roku wykazały, że mikroorganizmy sięgają nawet do tkanki podskórnej.

Jakie funkcje pełni mikrobiom skóry?

Mikroorganizmy są integralną częścią tkanki limfatycznej związanej ze skórą (SALT – Skin Associated Lymphoid Tissues), współpracując z układem limfatycznym i dostarczając ochrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Prawidłowy mikrobiom skóry odgrywa kluczową rolę w odporności na alergeny, promieniowanie UV, procesy gojenia się ran oraz w podatności na uszkodzenia oksydacyjne.

Dodatkowo, bakterie obecne na skórze przyczyniają się do utrzymania kwasowego środowiska (o pH skóry około 4,5-5,5), co stanowi naturalną obronę przed rozwojem niektórych patogenów chorobotwórczych, preferujących środowisko alkaliczne.

Od czego zależy mikrobiom skóry?

Skład mikrobiomu skóry ukształtowany jest już od pierwszych chwil narodzin i może być różny w zależności od tego, czy dziecko urodziło się naturalnie, czy też poprzez cesarskie cięcie. Niemniej jednak, niezależnie od tego, jak przyszliśmy na świat, mamy wpływ na skład naszego mikrobiomu przez całe życie. Czynniki takie jak hormony, nawyki, środowisko życia, aktywność układu odpornościowego, dieta, stres, przyjmowane leki, ekspozycja na promieniowanie UV czy sposób pielęgnacji skóry mają istotny wpływ na jego kształtowanie. Podobieństwo składu mikrobiomu do odcisku linii papilarnych wynika z wielu zmiennych warunkujących jego charakter, co sprawia, że nie ma dwóch identycznych mikrobiomów.

Dodatkowo, skład mikrobiomu różni się w zależności od lokalizacji na ciele. Przykładowo, mikrobiom na plecach różni się od tego na twarzy, ponieważ kolonizacja bakterii zależy również od czynników takich jak ilość światła, poziom pH, wilgotność obszaru, grubość skóry oraz poziom owłosienia.

Co może zaburzać mikrobiom skóry?

Zdrowe nawyki wzmacniają ochronną barierę immunologiczną skóry, podczas gdy złe nawyki mogą sprzyjać rozwojowi patogenów chorobotwórczych. Czynniki zakłócające równowagę mikrobiomu obejmują:

1. Przewlekły stres,
2. Zanieczyszczenia powietrza,
3. Nieodpowiednia dieta,
4. Niewłaściwa pielęgnacja, np. nadużywanie środków antybakteryjnych,
5. Niewystarczające nawadnianie organizmu,
6. Problemy zdrowotne,
7. Przyjmowanie antybiotyków.

Mikroorganizmy obecne na skórze rywalizują między sobą o pożywienie i przestrzeń, regulując swoje populacje w celu utrzymania równowagi, znanej jako homeostaza. Choć mówi się o mikroorganizmach „korzystnych” i „patogennych”, istnieje złożoność w ich interakcjach, a nawet powszechne mikroorganizmy, gdy występują w nadmiarze, mogą wywołać infekcję. Zachowanie równowagi i różnorodności mikrobiomu jest kluczowe.

Niektóre bakterie produkują substancje hamujące rozwój innych mikroorganizmów na skórze, co stanowi ochronę przed szkodliwymi patogenami. Nieprawidłowe funkcjonowanie mikrobiomu może prowadzić do podrażnień, nadmiernego łuszczenia, przesuszenia i zaczerwienienia skóry. W dłuższej perspektywie zaburzenia mikrobiomu skóry mogą również przyczynić się do przedwczesnego starzenia się skóry i zaostrzać niektóre schorzenia dermatologiczne.

Jak wpływają choroby skóry na jej mikrobiom?

Ostatnie badania naukowe potwierdzają istotne zmiany w mikrobiomie skóry pod wpływem różnych schorzeń skórnych, takich jak atopowe zapalenie skóry, trądzik czy łojotokowe zapalenie skóry. Przywrócenie równowagi mikrobioty może stanowić skuteczną strategię w łagodzeniu objawów tych chorób lub zapobieganiu ich nasilaniu się.

Zmiany w mikrobiomie skóry odgrywają kluczową rolę w przypadku wielu schorzeń skórnych, takich jak trądzik pospolity, trądzik różowaty, atopowe zapalenie skóry (AZS) oraz łojotokowe zapalenie skóry. Mikrobiom skóry wpływa na różne aspekty tych chorób, a zrozumienie tych zależności może być istotne dla skuteczniejszej opieki nad skórą.

W trądziku pospolitym, bakterie Cutibacterium acnes odgrywają istotną rolę, zaburzając procesy keratynizacji naskórka i tworząc warunki sprzyjające rozwojowi trądziku. W przypadku trądziku różowatego, roztocza z gatunku Demodex są istotnym elementem, a ich nadmiar może być obserwowany u osób cierpiących na tę chorobę.

W AZS obserwuje się zmniejszoną różnorodność mikrobiomu skóry, z dominacją gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus), co wpływa na aktywność układu immunologicznego i barierę immunologiczną skóry. W łojotokowym zapaleniu skóry zaś, grzyby z rodzaju Malassezia odgrywają kluczową rolę w zaburzaniu funkcji gruczołów łojowych.

Warto jednak zaznaczyć, że mimo identyfikacji tych zależności, skuteczność leczenia opartego na regulacji mikrobiomu skóry wciąż jest tematem badawczym, a naukowcy podkreślają konieczność dalszych badań w tej dziedzinie.

Jak odbudować mikrobiom skóry?

Regeneracja mikrobiomu skóry wymaga kompleksowego podejścia, łączącego zarówno działania wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Wykorzystanie probiotyków zarówno w formie doustnej, jak i zewnętrznej, oraz wsparcie bariery hydrolipidowej skóry przyniesie najefektywniejsze rezultaty.

Suplementacja Probiotykami – Wsparcie od Wewnątrz: Stan jelit jest kluczowy dla kształtowania mikrobiomu skóry. Badania potwierdzają, że rodzina Lactobacillus wykazuje działanie przeciwzapalne, a szczep L. paracasei wspomaga redukcję wielu chorób skóry. Dodatkowo, Lactobacillus rhamnosus GG może zmniejszyć ryzyko wystąpienia AZS, a Lactobacillus johnsonni może redukować uszkodzenia skóry spowodowane ekspozycją na promienie UV.

Bifidobacterium również może znacząco poprawić skład mikrobiomu skóry, a B. breve pomaga w ograniczaniu produkcji wolnych rodników po ekspozycji na słońce. Połączenie probiotyków Lactobacillus i Bifidobacterium może być szczególnie korzystne w leczeniu trądziku zapalnego.

Probiotyki i Prebiotyki Zewnętrzne – Łagodzenie Skóry: Kosmetyki probiotyczne, które zawierają korzystne bakterie, stają się coraz popularniejsze, łagodząc podrażnienia i wspierając mikrobiom skóry. Prebiotyki, substancje odżywcze dla pożytecznych bakterii, również odgrywają istotną rolę w utrzymaniu równowagi mikrobiomu.

W przypadku skóry trądzikowej, szczególną uwagę warto zwrócić na bakterie takie jak Lactobacillus paracasei, Enterococcus faecallis, Lactobacillus planataru, i Streptococcus salivarius, które wykazują korzystne działanie w redukcji stanów zapalnych.

Odbudowa Bariery Hydrolipidowej – Chronienie Mikrobiomu: Zaburzenia w barierze hydrolipidowej skóry negatywnie wpływają na mikroorganizmy skórne. Oczyszczanie, złuszczanie naskórka i nawilżanie są kluczowymi aspektami codziennej pielęgnacji. Oczyszczanie skóry powinno być dokładne, ale jednocześnie nieagresywne, unikając nadmiernego uszkadzania bariery hydrolipidowej. Nadmierne złuszczanie naskórka również może zakłócać równowagę mikrobiomu, dlatego należy stosować je z umiarem. Odpowiednie nawilżenie skóry zaś to kluczowy element w utrzymaniu mikrobiomu w dobrej kondycji.

Wprowadzając te praktyki pielęgnacyjne, możemy efektywnie wspierać zdrowie mikrobiomu skóry i poprawiać kondycję skóry.