Wchłanianie leków a pożywienie edukacja
Wchłanianie leków a pożywienie bada czy składniki diety wpływają na wchłanianie przyjmowanych leków w układzie pokarmowym.
Leki podawane doustnie mogą być w postaci stałej (proszki, drażetki, tabletki, kapsułki) lub płynnej (roztwory, wyciągi, napary, nalewki, syropy). Substancje lecznicze podawane w formie płynnej wchłaniają się najszybciej, a w postaci stałej uwalnianie substancji zależy od szybkości rozpuszczenia się otoczki (kapsułki) lub zostać uwolnione (tabletki) oraz zostać wchłonięte do chłonki lub krwi.
Szybkość wchłaniania leków zależy od różnych czynników środowiskowych, takich jak: formy substancji leczniczej i odczynu środowiska. Najlepszym miejscem do wchłaniania leków jest jelito cienkie i zależy ono od stopnia jonizacji i rozpuszczalności w tłuszczach substancji leczniczej.
W zależności od formy i wielkości substancji leczniczej zachodzi odpowiedni transport jej do wnętrza organizmu i dalej do krwi. Transport wspomagają także odpowiednie związki i substancje wydzielane przez organizm człowieka (receptory, nośniki). W dużym stopniu zależy on od stopnia przepuszczalności jelit.
Stopień wchłaniania leków może być różny u różnych populacji ludzi, w zależności od wieku i stanu fizjologicznego. Dlatego należy przestrzegać zaleceń i dodatkowo przestudiować dołączoną receptę do przyjmowanego leku.
Wchłanianie leków a pożywienie – zmniejszenie
- obecność pokarmu w żołądku i adsorpcja niektórych leków na jego powierzchni. in.: antybiotyków, takich jak: kloksacylina, amoksycylina i oksacylina (zaleca się przyjmowanie ich na 1-2h przed jedzeniem lub po)
- adsorpcja leku przez substancje wielkocząsteczkowe pożywienia, takie jak: błonnik, pektyny, białko (kazeiniany) – leki: amoksycylina, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (amitiptyliny), paracetamol, digoksyny, lowastatyny, fenytoiny (zaleca się ich przyjmowanie 2h przed lub po posiłku oraz unikania lub ograniczenia ilości wymienionych składników pokarmowych)
- kompleksowania substancji leczniczych przez składniki mineralna, takie jak: wapń, magnez, cynk, żelazo, tworzą trudnowchłanialne kompleksy z tetracyklinami, fluorochinolonami, lekami z grupy bisfosfonianów i lekami zobojętniającymi nadmiar kwasu solnego w żołądku. Należy ograniczyć spożywanie: mleka i produktów mlecznych, czekolady i orzechów o dużej zawartości wapnia i/lub magnezu
- konkurencyjność wchłaniania składników pożywienia w stosunku do leków, przy np. diecie białkowej i Lewodopy
- odczyn płynów żołądkowo-jelitowych
- zaburzenia motoryki żołądkowo-jelitowej
- zmniejszenie wchłaniania leków lipofilnych przy stosowaniu diety niskotłuszczowej
Wchłanianie leków a pożywienia
Wiele substancji leczniczych wiąże się ze składnikami spożywanego pożywienia, najczęściej białka lub tłuszczu.
Z białkami wiążą się, takie leki jak: Warfaryna, Furosemid, Ibuprofen, Naproksen, Tyroksyna, Diazepam, Amitryptylina.
Składniki pożywienia mogą mieć również wpływ na biotransformację przyjmowanych leków.
Na metabolizm leków wpływa także zawartość substancji lub związków będącymi zanieczyszczeniem żywności (antyodżywczymi i szkodliwymi dla zdrowia) oraz pozostałości w żywności azotanów, powstałych przy np. grillowaniu czy wędzeniu.
Wchłanianie leków a pożywienie – alkohol
Spożywany działa wielotorowo, zarówno na funkcjonowanie organów, biorących udział w metabolizmie i wchłanianiu leków, ale również na sam proces metabolizowania i wchłaniania leków oraz ich przeżywalność w układzie pokarmowym.
Wpływ leków na stan odżywienia i niektóre efekty uboczne
- zmiana czasu przejścia składników odżywczych przez przewód pokarmowy
- zmiana perystaltyki jelit
- zmiana wartości pH w przewodzie pokarmowym, niekiedy utrudniając wchłanianie składników
- osłabienie aktywności enzymów trawiennych
- ograniczenie wydzielania kwasów żółciowych
Niektóre leki, szczególnie pochodzenia sterydowego mogą wpływać negatywnie na stan odżywienia poprzez nadmierne gromadzenie tkanki tłuszczowej, przyczyniając się do przyrostu masy ciała.
Do leków powodujących przyrost masy ciała należą: leki przeciwpadaczkowe, niektóre antybiotyki i inne leki przeciwwirusowe, leki stosowane przy chorobie nowotworowej, środki antykoncepcyjne, hormonalne, przeciwcukrzycowe oraz psychotropowe.