Nadwaga i otyłość edukacja

Otyłość jest skutkiem nadmiernego wypełnienie triacyloglicerydami już istniejących komórek tłuszczowych (hipertrofia adipocytów) lub tworzenia nowych komórek tłuszczowych (hiperplazja adipocytów) lub obu tych równocześnie.

Choroba otyłościowa jest chorobą przewlekłą, bez tendencji do samoistnego ustąpienia bez wdrożenia odpowiedniego leczenia farmakologicznego i niefarmakologicznego (zmian nawyków żywieniowych oraz wprowadzenia codziennej aktywności fizycznej). Ma skłonność do nawrotów.

Organizacje zdrowia, takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz amerykańskie Narodowe Instytuty Zdrowia (NIH), klasyfikują otyłość jako chorobę. Otyłość została umieszczona ja na liście w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób – kod E66 w klasyfikacji ICD-10, co wiąże się z obowiązkiem jej diagnozy przez lekarzy i jej leczenia. Otyłość skraca długość życia i jest chorobą śmiertelną, ze względu na obszerne konsekwencje zdrowotne.

Sytuacja ta, stała się powodem do powołania w marcu 2020 roku Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości (PTLO). Głównym celem działania jest zwiększanie świadomości wśród lekarzy o zwiększającej się liczbie otyłości, upowszechnieniem wiedzy wśród pracowników opieki zdrowotnej na temat postępu w diagnostyce i leczeniu otyłości i jej powikłań. Dlatego opracowano aktualne zalecenia kliniczne dotyczące postepowania u chorych na otyłość 2022″.

Jednym z wykładników nadwagi i otyłości jest wskaźnik masy ciała BMI (body mass index), który oblicza się ze wzoru:
BMI = masa ciała [kg] / wzrost [m]²

Wskaźnik ten nie stosuje się w przypadku sportowców. Lecz należy określić ilość oraz lokalizację tkanki tłuszczowej (trzewna – okołonarządowa czy wisceralna – podskórna).

U mężczyzn definiuje się ją od zawartości powyżej 25%, a u kobiet powyżej 30% tkanki tłuszczowej.

Rozmieszczenie tkanki tłuszczowej można określić za pomocą oznaczenia wartości wskaźnika WHR (waist-to=hip circumfense ratio) porównującego obwód talii do obwodu bioder. Wartości >0,8 u kobiet i >1 u mężczyzn świadczy o gromadzeniu się tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej (otyłość brzuszna, typu jabłko). Wartości <0,8 u kobiet oraz <1 u mężczyzn świadczą o otyłości udowo-pośladkowej.

W diagnostyce nadwagi i otyłości pomocne są analizatory składu ciała, miarki oraz fałdomierze i inne urządzenia i narzędzie

Epidemiologia nadwagi i otyłości

Epidemiologia nadwagi i otyłości jest ważnym obszarem badań, ponieważ problem ten stanowi rosnące zagrożenie dla zdrowia publicznego zarówno w Polsce, jak i na całym świecie.

Nadwaga i otyłość stanowią poważny problem zdrowotny w Polsce. Dane epidemiologiczne wskazują na wzrost wskaźników nadwagi i otyłości w ostatnich latach. Według badań GUS, w 2020 roku 49,2% dorosłych Polaków było dotkniętych nadwagą lub otyłością. W grupie wiekowej 18-24 lata odsetek ten wynosił 32,1%, a w grupie wiekowej 25-34 lata – 48,7%. U dzieci i młodzieży sytuacja również jest niepokojąca. Według danych badania „Badanie Innowacyjnych Programów Zdrowotnych (WOBASZ)” w wieku 7-9 lat 21,3% dzieci miało nadwagę, a 8,7% było otyłych.

Problem nadwagi i otyłości ma charakter globalny i dotyczy praktycznie każdego kraju na świecie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że w 2016 roku na świecie było około 1,9 miliarda dorosłych osób z nadwagą, z czego 650 milionów było otyłych. W grupie wiekowej dzieci i młodzieży (5-19 lat) łączna liczba dzieci z otyłością wzrosła z 11 milionów w 1975 roku do 124 milionów w 2016 roku.

W roku 2019 w Polsce 56% populacji miała nadwagę, a 25% stanowiły osoby otyłe. Te liczby już są przerażające. A jak pomyśleć, że nadal rosną to aż ciarki przechodzą. Ale taka jest prawda, że nadwaga i otyłość stały się już chorobami cywilizacyjnymi.

Przyczyny nadwagi i otyłości

Przyczyny epidemii nadwagi i otyłości są wielorakie i obejmują zmiany w stylu życia, takie jak niezdrowa dieta bogata w kalorie, niska aktywność fizyczna, siedzący tryb życia, stres i brak snu. Czynniki genetyczne również mogą wpływać na skłonność do nadwagi i otyłości.

Spożywanie nadmiaru kalorii, zwłaszcza pochodzących z wysoko przetworzonych i bogatych w tłuszcze oraz cukry produktów spożywczych, może prowadzić do nadmiernego przyrostu masy ciała. Duże spożycie fast foodów, przekąsek wysokokalorycznych, słodkich napojów i produktów bogatych w sól może sprzyjać otyłości.

Niski poziom aktywności fizycznej lub siedzący tryb życia prowadzi do spadku wydatkowania energetycznego organizmu. To może przyczyniać się do nadmiernego gromadzenia tkanki tłuszczowej. Czynniki związane z otoczeniem, takie jak brak dostępu do świeżych produktów spożywczych czy możliwości uprawiania aktywności fizycznej, mogą wpływać na rozwój nadwagi i otyłości.

Skłonność do nadwagi i otyłości może mieć podłoże genetyczne. Dziedziczność może wpływać na tempo metabolizmu, sposób magazynowania tłuszczu oraz regulację apetytu. Niektóre zaburzenia hormonalne, takie jak niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników (PCOS) czy zaburzenia hormonalne związane z ośrodkiem regulacji apetytu, mogą wpływać na nadwagę i otyłość.

Otoczenie społeczne ma duży wpływ na nawyki żywieniowe i poziom aktywności fizycznej. Współczesny styl życia, charakteryzujący się łatwym dostępem do kalorycznych produktów oraz promowaniem siedzącego trybu życia, może sprzyjać nadwadze i otyłości. Stres może prowadzić do nadmiernego jedzenia jako mechanizmu radzenia sobie. Niektórzy ludzie sięgają po jedzenie w sytuacjach emocjonalnych, co może przyczyniać się do nadwagi.

Badania sugerują, że skład mikrobioty jelitowej może wpływać na procesy metaboliczne i regulację masy ciała.

Istotne jest zrozumienie tych czynników oraz podejmowanie działań profilaktycznych i terapeutycznych, które uwzględniają różnorodne aspekty zdrowego stylu życia, takie jak zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, zarządzanie stresem oraz edukacja żywieniowa.

Społeczeństwo XXI wieku stało się wygodne w funkcjonowaniu. Prawie we wszystkim wyręczają nas maszyny i urządzenia. Zamiast pokonać drogę do i ze sklepu pieszo, wybieramy samochód lub wybieramy windę, w zamian za wejście na 4 piętro na własnych nogach. Praca człowieka, czyli jego rąk spadła na odległy plan. Przez co mamy mniej ruchu i nie mamy jak zrekompensować sobie tej nadwyżki kalorii.

Konsekwencje zdrowotne nadwagi i otyłości

Nadwaga i otyłość są związane z podwyższonym ryzykiem chorób serca, nadciśnienia tętniczego, chorób układu krążenia oraz udarów mózgu. Nadmiar tłuszczu może prowadzić do zwiększonego obciążenia serca i zwiększonego ryzyka chorób wieńcowych.

Otyłość jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Nadmiar tłuszczu wpływa na insulinooporność, co może prowadzić do zaburzeń w regulacji poziomu cukru we krwi.

Nadwaga i otyłość mogą wpływać na układ oddechowy, zwiększając ryzyko wystąpienia obturacyjnej choroby płuc (COPD) oraz bezdechu sennego.

Dodatkowy ciężar ciała obciąża stawy, co może prowadzić do zwiększonego ryzyka chorób zwyrodnieniowych stawów, takich jak artretyzm.

Otyłość może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób układu pokarmowego, takich jak refluks żołądkowo-przełykowy oraz zapalenie trzustki.

Istnieje związek między nadwagą a ryzykiem wystąpienia pewnych rodzajów nowotworów, takich jak rak jelita grubego, piersi, trzustki i nerek.

Otyłość może wpływać na równowagę hormonalną organizmu, co może prowadzić do zaburzeń metabolicznych, takich jak zespół metaboliczny.

Osoby z nadwagą i otyłością mogą doświadczać niskiej samooceny, depresji, lęku oraz innych problemów emocjonalnych związanych z wyglądem i akceptacją społeczną.

Nadmiar masy ciała może utrudniać wykonywanie codziennych czynności, takich jak chodzenie, wstawanie czy utrzymanie aktywności fizycznej.

Otyłość może skracać długość życia poprzez zwiększone ryzyko wystąpienia poważnych chorób oraz powikłań zdrowotnych.

Leczenie nadwagi i otyłości

Opracowanie spersonalizowanego planu żywieniowego, który zapewnia odpowiednią liczbę kalorii i zbilansowane proporcje składników odżywczych. Świadome jedzenie, kontrola rozmiaru porcji i unikanie przejadania się. Regularna regularna aktywność fizyczna, która pomaga spalać kalorie, zwiększa metabolizm i poprawia ogólną kondycję.

1. Spacer to jedna z najprostszych, ale zarazem najskuteczniejszych form aktywności fizycznej. Dzięki niemu można zwiększyć spalanie kalorii, poprawić krążenie krwi, a także obniżyć poziom stresu. Wystarczy, że codziennie poświęcimy na spacer 30 minut, aby poczuć pozytywne efekty.
2. Pływanie to doskonały sposób na ruch, który jednocześnie nie obciąża stawów. Dlatego też jest to idealna forma aktywności dla osób otyłych. Dzięki temu, że w wodzie mniej odczuwamy ciężar naszego ciała, łatwiej jest nam wykonywać różnego rodzaju ćwiczenia.
3. Joga to forma aktywności fizycznej, która pozytywnie wpływa na ciało i umysł. Poprzez ćwiczenia jogi można zwiększyć elastyczność mięśni, poprawić krążenie krwi, a także zrelaksować się psychicznie. Warto jednak pamiętać, że przed rozpoczęciem praktykowania jogi, należy skonsultować się z lekarzem.
4. Zumba to połączenie tańca i aerobiku. Dzięki temu można w przyjemny sposób spalić kalorie, poprawić kondycję oraz koordynację ruchową. Dodatkowo, zumba to doskonała forma aktywności dla osób, które cierpią na brak motywacji do ćwiczeń.

Zdrowa utrata wagi opiera się na zmianie nawyków żywieniowych i stylu życia. Pamiętaj, że zmiana nawyków żywieniowych to proces, który może trwać, ale to także klucz do trwałego i zdrowego odchudzania.

1. Zacznij od świadomego jedzenia. To oznacza jedzenie bez rozpraszania się telewizją, komputerem lub innymi czynnościami. Skup się na smaku i teksturze jedzenia oraz na sygnałach nasycenia organizmu.
2. Planuj posiłki z wyprzedzeniem, aby uniknąć sytuacji, w których jesteś głodny i sięgasz po niezdrowe przekąski. Starannie wybieraj składniki i przygotowuj posiłki w domu, co pozwoli Ci kontrolować ilość kalorii i jakość składników.
3. Stawiaj na różnorodne produkty spożywcze, takie jak warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, chude białko i zdrowe źródła tłuszczu. Unikaj przetworzonej żywności, fast foodów i słodyczy.
4. Nauka kontrolowania rozmiaru porcji jest kluczowa. Używaj mniejszych talerzy, aby unikać nadmiernego spożycia, i zwracaj uwagę na sygnały sytości organizmu.
5. Ogranicz spożywanie napojów gazowanych, słodzonych soków i innych napojów wysokokalorycznych. Wypijanie wody, herbaty ziołowej lub kawy bez dodatku cukru jest lepszą opcją.
6. Jeśli potrzebujesz przekąski między posiłkami, wybieraj zdrowe opcje, takie jak orzechy, owoce, jogurt naturalny lub warzywa z hummusem.
7. Brak snu może wpłynąć na naszą zdolność do podejmowania zdrowych decyzji żywieniowych. Staraj się spać odpowiednią ilość godzin każdej nocy.
8. Prowadzenie dziennika żywieniowego może pomóc zrozumieć swoje nawyki żywieniowe i śledzić postępy. Zapisuj, co jesz, kiedy to robisz i jak się czujesz.
9. Poszukaj wsparcia rodziny, przyjaciół lub grupy wsparcia. Wspólna praca nad celami odchudzania może być bardziej motywująca.

Praca z psychoterapeutą może pomóc w identyfikowaniu nawyków żywieniowych i emocjonalnych, które przyczyniają się do nadwagi oraz w opracowaniu strategii zmiany tych nawyków. Udział w grupach wsparcia może dostarczyć motywacji i umożliwić dzielenie się doświadczeniami z innymi osobami w podobnej sytuacji.

W niektórych przypadkach, gdy zmiany w stylu życia nie przynoszą odpowiednich rezultatów, lekarz może rozważyć zastosowanie leków pomagających w redukcji wagi. Należy to zawsze konsultować z lekarzem. W skrajnych przypadkach, gdy nadwaga lub otyłość stanowi zagrożenie dla zdrowia, lekarz może zalecić operacyjne leczenie otyłości, takie jak gastrektomia rękawa czy bypass żołądka.

Współpraca z doświadczonym dietetykiem może pomóc w opracowaniu spersonalizowanego planu żywieniowego, monitorowaniu postępów i dostosowywaniu diety w miarę potrzeb. Regularne śledzenie zmian wagi, pomiarów ciała oraz analiza postępów może dostarczyć motywacji i pozwolić na wczesne wykrycie ewentualnych problemów.